آثار تاریخی سیوند
بطور کلی آثار تاریخی سیوند را می توان به سه دسته تقسیم نمود نخست آثار تاریخی که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است دوم آثار تاریخی که هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده و در انتظار ثبت در آثار ملی می باشند و سوم آثار باستانی که متاسفانه بطور کلی از بین رفته و تنها نامی از آنها باقی مانده است.
الف-آثار تاریخی ثبت در فهرست آثار ملی
کتیبه پهلوی تنگ خشک سیوند
قدمت: -ساسانیان
مکان: سیوند –شمال سیوند کنونی – تنگ خشک سیوند
تاریخ ثبت: 7 مهر 1354
شماره ثبت: 1111
کاروانسرای شاه عباسی سیوند
قدمت: -صفویه
مکان: سیوند –شمال شرق سیوند کنونی –جنوب سیوند خرابه – شمال رود سیوند
تاریخ ثبت: 25 اسفند 1379
شماره ثبت: 3065
غار تنب کرم سیوند
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی –
تاریخ ثبت: : 11 شهریور 1382
شماره ثبت: 9832
معدن کوه سیوند
قدمت: - -هخامنشی
مکان: سیوند –شمال سیوند کنونی
تاریخ ثبت: ۱۹ مرداد ۱۳۸۴
شماره ثبت: ۱۲۷۸۰
گورستان اسلامی سیوند
قدمت: - قرن دوم هجری تا صفویه
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی _امامزاده عقیل علیه السلام سیوند
تاریخ ثبت: 1385
شماره ثبت: 16035
غار تنگ خشک سیوند
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –شمال سیوند کنونی- تنگ خشک سیوند
تاریخ ثبت: ۳۰ بهمن ۱۳۸۶
شماره ثبت: ۲۰۷۴۱
پناهگاه تنب کرم سیوند ۱
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی – -هخامنشی
مکان: سیوند کوه امامزاده سلطان کرم سیوند (تنب کرم سیوند) جنوب معدن الماس بری سیوند
تاریخ ثبت: ۲۶ اسفند ۱۳۸۶
شماره ثبت:21913
پناهگاه تنب کرم سیوند ۲
قدمت: پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند کوه امامزاده سلطان کرم سیوند (تنب کرم سیوند) جنوب شرقی معدن الماس بری سیوند
تاریخ ثبت: ۲۶ اسفند ۱۳۸۶
شماره ثبت:21929
محوطه معدن الماس بری سیوند
قدمت: - -هخامنشی
مکان: سیوند –شمال سیوند کنونی - کوه امامزاده سلطان کرم سیوند (تنب کرم سیوند)- ۱۰۰ متری جنوب شرقی معدن سیوند
تاریخ ثبت: ۲۶ اسفند ۱۳۸۶
شماره ثبت: ۲۱۹۱۵
پل سیوند
قدمت: - -هخامنشی -ساسانیان
مکان: سیوند –حاشیه رود سیوند –شرق بند سیوند و جنوب معدن الماس بری سیوند
تاریخ ثبت: ۳۰ بهمن ۱۳۸۶
شماره ثبت: ۲۰۸۹۳
غار چهل پله سیوند
قدمت: -ساسانیان
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی _غرب سرچشمه سیوند
تاریخ ثبت: 30 بهمن 1386
شماره ثبت: 20780
غار سرچشمه سیوند
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی – سرچشمه سیوند
تاریخ ثبت: 30 بهمن 1386
شماره ثبت: 20910
غار سیوند خرابه
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی – شمال سیوند خرابه
تاریخ ثبت: 26 اسفند 1386
شماره ثبت: 21876
غار چشمه ابوالمهدی سیوند 1
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی – غرب سرچشمه سیوند
تاریخ ثبت: : 30 بهمن 1386
شماره ثبت: 20743
غار چشمه ابوالمهدی سیوند 2
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی – غرب سرچشمه سیوند
تاریخ ثبت: : 26 اسفند 1386
شماره ثبت: 21849
تپه سیوند 2
قدمت: - هخامنشی - ساسانی
مکان: سیوند –شمال شرقی سیوند کنونی – غرب سرچشمه سیوند
تاریخ ثبت: : 26 اسفند 1386
شماره ثبت: 21932
اشکفت حاج بهرامی ۱
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: روبروی سد سیوند
تاریخ ثبت: ۱۸ شهریور ۱۳۸۷
شماره ثبت: ۲۳۳۷۸
اشکفت حاج بهرامی ۲
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: روبروی سد سیوند
تاریخ ثبت: ۱۸ شهریور ۱۳۸۷
شماره ثبت: ۲۳۴۴۹
آثار تاریخی در انتظار ثبت در فهرست آثار ملی
کوچه باغهای تاریخی سیوند (بزرگترین مجموعه باغ خشت و چینه جهان)
قدمت: - مادها تاکنون
مکان: سیوند-در امتداد شرقی رود سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این کوچه باغها بزرگترین اثر تاریخی ایران است چندصد هکتار را در بر می گیر دیوارهای چینه ای ،پرچین ها،اشکن ها ،پل ها و .....مجموعه ای باستانی را در بر می گیرد همچنین فرهنگ تقسیم آب و باورهاایی همچون قلاتور حضرت عباس علیه السلام و.......موزه بزرگ تاریخی فرهنگی را پدید آورده است آنچه مسلم است .
تپه باستانی 3 سیوند (شوره ای)
قدمت: - هخامنشیان
مکان: سیوند – جنوب غربی سیوند کنونی -
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
گورستان پیش از اسلام سیوند (خرفت خانه)
قدمت: - هخامنشی
مکان: سیوند- خ امام حسن عسکری علیه السلام – روبروی ژاندارمری سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
گورستان اسلامی 2 سیوند
قدمت: - افشاریه - زندیه
مکان: سیوند - جنوب غربی سیوند کنونی – دامنه غربی کوه قنبرقنبرو سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟:
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
گورستان اسلامی3 سیوند
قدمت: - قاجاریه
مکان: سیوند –خ اما حسین علیه السلام –بعد از دبستان منوچهری سیوند
تاریخ ثبت: : ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شهر اسلامی 1 سیوند (سیوند خرابه)
قدمت: - قرن دوم تا صفویه
مکان: سیوند – شمال شرقی سیوند کنونی – دامنه کوههای سیوند-غرب کاروانسرای شاه عباسی سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شهر اسلامی 2 سیوند (دهکانه)
قدمت: - افشاریه - زندیه
مکان: سیوند – جنوب سیوند کنونی –کوههای سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
آب انبار آسیاب لیرک سیوند
قدمت: صفویه
مکان:سیوند-جنوب غربی سیوند کنونی –دامنه کوههای سیوند - غرب دهکانه سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
آسیاب متاسفانه تخریب شده اما دو آب انبار بسیار بزرگ آن که به عنوان تنور آسیاب بکار می رفته باقی مانده است.
قنات های تاریخی سیوند
قدمت: - ساسانیان
مکان: سیوند – شمال سیوند کنونی تنگ خشک سیوند و کمه زرد و آقل کمر
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این قناتها در سالهای اخیر با احداث راه آهن شیراز – اصفهان همچنین شرکت فجر متعلق به سپاه پاسداران آسیبهای جدی وارد شده است
شهر پیش از اسلام سیوند
قدمت: هخامنشیان-اشکانیان-ساسانیان
مکان: سیوند – شمال سیوند کنونی-تنگ خشک سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
قلعه و چهارطاقی قلعه دختر سیوند
قدمت: - هخامنشیان-ساسانیان
مکان: سیوند – شمال سیوند کنونی –پیچ سیوند –جنوب رود سیوند و پل ساسانی سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این چهارطاقی کوچک بر فراز صخره ای مرتفع و صعب العبور واقع شده که در کنار معبد قلعه ای کوچک قرار دارد قدمت چهارطاقی به زمان ساسانیان و قلعه به دوره هخامنشیان بر می گردد صعب اعبور بودن این اثر تاریخی خوشبختانه آنرا از آسیب انسانی مصون نگه داشته است.
غار آبی سیوند(اشکفته گا)
قدمت: - پارینه سنگی -
مکان: سیوند،کوههای سیوند- غرب (روبرو) سیوند کنونی
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت:؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
غار امام حسن عسکری علیه السلام سیوند
قدمت: - پارینه سنگی - فرادیرینه سنگی
مکان: سیوند –انتهای خ امام حسن عسکری علیه السلام سیوند –دره امام حسن عسکری علیه السلام
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
ساختمان ژاندارمری سیوند
قدمت: -قاجاریه
مکان: سیوند – جاده قدیم سیوند شیراز جنب مرکز اورژانس و بیت امام جمعه
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
خانه های تاریخی سیوند
قدمت: - قاجاریه
مکان: سیوند- بافت قدیمی سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
اکثر این خانه ها تخریب شده و تنها قسمتهایی از خانه مرحومان عبدالرسول و علی اصغر نظری سالم مانده است.
ویرانه های کاخ ساسانی سیوند
قدمت: - ساسانیان
مکان: سیوند – شمال سیوند کنونی –تنگ خشک سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این کاخ در زمان ساسانیان توسط شاهزاده فرخ نریمان سیوندی در میان تاکستانی بسیار انبوه پدیده آمده که امروزه ویرانهای آن در کنار کتیبه پهلوی تنگ خشک سیوند باقی مانده است .
کوره های سیوند
قدمت: - بستگی به کاربرد کوره ها متفاوت از پارینه سنگی تا قاجاریه
مکان: سیوند- کوهها و دامنه کوههای سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این کوره ها که کابردهای متفاوتی داشته و در کوههای و دامنه کوههای سیوند بطور گسترده یافت می شود که بطور کلی این کوره ها را می توان به چهار دسته تقسیم و بر اساس دسته بندی قدمت گذاری نمود
1-کوره های ذوب فلزات:
این کوره ها برای استخراج فلزات و ساخت اشیا فلزی ااز قبیل آلات برش سنگ،ابزار شکارو دفاع،ظروف،سکه و...بوده است که قدمت برخی از کوره ها به هزاران سال پیش تا زمان هخامنشیان بر می گردد این کورهها در همه جای سیوند بویژه در اطراف الماس بری و معدن سیوند قرار گرفته اند که تعداد زیادی از آنها توسط شرکتهای راه سازی،راه آهن شیراز-اصفهان،شرکت تولید ماسه،قرارگاه خاتم الانبیا و شرکت فجر وابسته به سپاه پاسداران و عشایر و روستاییان منطقه تخری گردیده است.
2-کوره های ساخت سفال و آجر:
این کوره ها نیز از قدمت بسیار زیادی تا چند هزار سال برخوردار می باشند
3-کوره های آهک پزی:
4-کوره های تهیه زغال:
این کوره ها تا حدود چهل سال پیش نیز فعال بوده اند.
سنگ قبر و ساختمان امامزاده ابراهیم علیه السلام سیوند
قدمت ساختمان: - قاجاریه
قدمت سنگ قبر:قرن دوم هجری
مکان:سیوند-غرب سیوند کنونی – کنار رود سیوند
تاریخ ثبت:؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این بنا در عین سادگی از معنویت و زیبایی بسیاری برخوردار است این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام می باشد
بند سیوند (سرکندلی)
قدمت: - هخامنشیان
مکان: سیوند – رود سیوند – جنب امامزاده ابراهیم علیه السلام سیوند
این بند با استفاده از قرار دادن سنگهای بسیار بر روی هم ساخته شده است.
تاریخ ثبت:؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
دبستان منوچهری سیوند
قدمت: - پهلوی
مکان: سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این دبستان از قدیمی ترین مدارس ایران است که محوطه آن دارای یک جنگل کهنسال کاج و سرو می باشد و تاسیس آن به 1319 بر می گردد که متاسفانه در ماههای اخیر دچار آتش سوزی گردیده است.
باغ امتیاز سیوند
قدمت: - پهلوی
مکان: سیوند-روبروی تلگرافخانه سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
مسجد جامع سیوند
قدمت: - قاجاریه
مکان: سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
قدمت این مسجد به زمان کوچ سیوندیان از دهکانه به سیوند کنونی یعنی صد و هفتاد سال پیش بر می گردد اگرچه در نظر برخی اثر ارزشمندی نیست اما این مسجد سالیان سال با مردم سیوند بوده و خاطراتی زیادی را برای سیوندیان دارد تبدیل این ساختمان به یک مکان فرهنگی و یا موزه عس مردم سیوند در جریان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بسیار محسوس است عالی ترین قسمت بنا سردر ورودی مسجد است.
ساختمان قدیم شرکت تعاونی سیوند
قدمت: - پهلوی
مکان: سیوند –روبروی دبستان منوچهری- بعد از باغ امتیاز سیوند
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
بهترین و شکیل ترین جای این اثر نمای بیرونی آن می باشد که با کاشی کاری های بسیار ارزنده و زیبا و یک طراحی عالی پدید آمده است.
ساختمان گارد جنگل سیوند
قدمت: - پهلوی
مکان: سیوند -
تاریخ ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
شماره ثبت: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
آثار تاریخی نابود شده سیوند
دژ تنگ خشک سیوند
قدمت: - هخامنشیان
مکان: سیوند – شمال سیوند کنونی – تنگ خشک سیوند
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
در زمان ساسانیان دهانه تنگ خشک بصورت دژی مستحکم با سنگ بسته شد تا مانع از حمله و یورش بیگانگان گردد این دژ مستحکم در اوایل انقلاب توسط اهالی روستاهای دشتبال، خلف طاهونه (داله ای)، حاجی آباد، هشتیجان، زنگی آباد و همچنین قوام آباد (قهماد) تخریب و سنگ آن جهت ساختمان سازی به روستاهای ذکر شده انتقال یافت.
برج دیدبانی سیوند
قدمت: - اوایل قاجاریه
مکان: سیوند- محله سرچالی –
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
این برج که به برج کل بگ محمد معروف بوده در هنگام کوچ مردم سیوند از دهکانه به محل کنونی برای دیدبانی و جلوگیری از تاخت و تاز سیوند و در امان ماندن آن از دست دزدان ساخته شده بوده است بطوری که همواره یک نفراز اهالی سیوند بطور نوبتی بر روی برج نگهبانی می داده است و تا مورد مشکوکی مشاهده می گردید به اهالی خبر می داده است این برج مرتفع تا حدود شصت سال پیش پا برجا بوده است که متاسفانه امروزی هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
قلعه فرنگی سیوند (تلگرافخانه)
قدمت: - اوایل قاجاریه
مکان: سیوند -
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
حمام طاقی سیوند
قدمت: - اوایل قاجاریه
مکان: سیوند – خ منتهی به امامزاده ابراهیم علیه السلام و رود خانه سیوند
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
این حمام تاریخی و زیبا متاسفانه تخریب و جای آن خانه بهداشت تاسیس شد.
حوض لیرک سیوند
قدمت: - هخامنشی - ساسانی
مکان: سیوند- جنوب غربی سیوند کنونی- دامنه کوههای سیوند
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
این حوض دایره ای بسیار عمیق بود و افسانه های بسیاری در مورد آن در فرهنگ مردم سیوند وجود داشت از میان این حوض چشمه آبمعدنی لیرک می جوشید که توسط یک شرکت خصوصی تخریب و آبمعدنی پارس شد و نام زیبا و تاریخی لیرک به واژه عربی سارادت تغییر نام داد.این چشمه شفابخش در زمان هخامنشیان و ساسانیان بسیار مقدس بوده است.
ثپه باستانی4 سیوند (تل نیجویی)
قدمت: - هخامنشیان
مکان: سیوند – روبروی تلگرافخانه سیوند-جنب شرکت تعاونی قدیم سیوند
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
آب انبار آسیاب لیرک سیوند
قدمت: صفویه
مکان:سیوند-جنوب غربی سیوند کنونی –دامنه کوههای سیوند - غرب دهکانه سیوند
تاریخ ثبت: هیچ وقــــــــــــــــــــــــــت!
شماره ثبت: صفــــــــــــــــــــــــر!
آسیاب متاسفانه تخریب شده اما دو آب انبار بسیار بزرگ آن که به عنوان تنور آسیاب بکار می رفته باقی مانده است.