واژه در زبان سیوندی

 

چنانچه پیشتر گفته شد از یک فعل در زبان سیوندی گونه های مختلفی دیده می شود ماضی مضارع و آینده فعل و گاهی صیغه های فعل نیز با یکدیگر متفاوت می باشد مصدر حالت امری و دستوری نیز مجزا مشتق می گردد همچنین گونه متعدی ساز نیز در افعال لازم با فعل لازم آن متفاوت می باشدبرای درک بیشتر این ویژگی زبان سیوندی به بررسی یک واژه برای نمونه (خوابیدن) می پردازیم:

 

الف)فعل لازم

 

1-گذشته ساده

برای ماضی بعید کنش (فعل) خوابیدن

Farmam/farmi/farmen/farmime/farmike/farmine

خوابم/خواب/خواب است/خوابیم/خوابید/خوابند

 

2-گذشته استمرای،نقلی،التزامی،بعید و..

برای گذشته نقلی  فعل خوابیدن

Fetam/feti/fet/fetime/fetike/fetine

خوابیده ام/خوابیده ای/خوابیده است/خوابیده ایم/خوابیده اید/خوابیده اند

گذشته استمرای،بعید والتزامی فعل نیز با افزودن پیشوند و پسوند مانند بالا تشکیل می شود

 

3-مضارع

برای مضارع التزامی فعل خوابیدن

(بئاسی)Bwasi/bwas/bwase/bwasime/bwasike/bwasune

بخوابم/بخوابی/بخوابد/بخوابیم/بخوابید/بخوابند

مضارع اخباری و امری و فعل آینده نیز مانند بالا ساخته می شود

 

ب)فعل متعدی

در زبان فارسی با افزودن پسوند اند به فعل لازم فعل متعدی می گردد در حالی که در زبان سیوندی فعل بطور کامل دگرگونی می یابد و تغییر شکل می دهد.گونه متعدی فعل خوابیدن در فارسی و سیوندی به شکل زیر است.

(فِساندِم) Fesandem/fesandet/fesandesh/fesandema/fesandeta/fesandesha

خواباندم/خواباندی/خواباند/خواباندیم/خواباندید/خواباندند

 

پ)اسم مشتق از خوابیدن

در زبان فارسی هرگاه بخواهیم از کنش خوابیدن اسم بسازیم از واژه خواب استفاده می کنیم اما در سیوندی چنین نیست بلکه اسم از فعل مشتق نمی شود و از  واژه

استفاده می کنیم .                             Farm

چنانچه مشاهده شد در ساخت کنش بالا به چهار شکل دگرگونی  یافت.

 

*حال شما برای افعال گفتن،دوشیدن،بیختن (الک کردن)،دوختن،پختن و...نیز شیوه بالا را بررسی نمایید

آشنایی با پیشینة تاریخی و برخی آداب ورسوم مردم سیوند(وحید قاسمی سیوندی)

 خوشبختانه چند روز پیش مقاله ای بسیار پرمحتوا از دوست عزیز و گرامیمان "وحید قاسمی سیوندی" بدستمان رسید تا برای آشنایی همه سیوندیان و پی بردن به تاریخ و زبان خودشان در وبلاگ قرار گیرد هیچ گاه احساس نمی کردم که مقاله از چنین محتوایی برخوردار باشد مقاله ابتدا شرحی در مورد سیوند ،پیدایش، ریشه واژه سیوند، زبان سیوندی و در آخر برخی از آداب و رسوم سیوندیان را در خود جای داده است.با آرزوی موفقیت برای آقای "وحید قاسمی سیوندی" از همه شما عزیزان می خواهیم تا نوشته هایتان را برای ما بفرستید تا با نام خودتان بچاپ برسانیم

این وبلاگ شدیدا به ترانه اشعار و "شَئرباء" های(ترانه های محلی) سیوندی احتیاج دارد در صورت دسترسی محبت خویش را از ما دریغ مدارید. تا با نام خودتان در وبلاگ بچاپ برسانیم.

شرح مقاله آقای "وحید قاسمی سیوندی" را می توانید در پایین ببینید.

 

 

آشنایی با پیشینة تاریخی و برخی آداب ورسوم مردم سیوند

 

مقدمه

   چند مدتی است به دلیل آب گیری سد سیوند در منطقه پاسارگاد، نام سیوند نیز بر سر زبانهاست. اما معروفیت و اهمیت سیوند منوط به این مساله نیست بلکه زنده بودن « گویش باستانی سیوندی » است که همچون یک اثر تاریخی دیرینه، سیوند را به یک موزه ی زنده مبدل ساخته است. گویشی که فرهنگی خاص را نیز به همراه دارد و در طول حیات دیرین خود به رغم  پستی ها  و بلندی های روزگار به دلیل انزوای فرهنگی و جغرافیایی مانند یک جزیره ی زبانی هنوز پا برجاست.

سیوند شناسی یا به عبارت بهتر پژوهش درباره گویش سیوندی سابقه ای بیش از یک قرن دارد به طوری که زبان شناسان اروپایی از اواخر قرن نوزدهم میلادی این گویش را مورد توجه و تدقیق قرار داده و مقالات متعددی درباره ی واژگان، دستور زبان و ریشه شناسی آن نوشته اند.

در میان ایرانیان نیز در در 20 سال اخیر پژوهش درباره گویش سیوندی و سابقه تاریخی مردم سیوند کارهایی صورت گرفته که در زمینه زبان شناسی کار آقای دکتر دستغیب بهشتی از اهمیت خاصی برخوردار است. در زمینه پیشینهٔ تاریخی مردم سیوند نیز کار مختصر و مفید آقای دکتر جمشید صداقت کیش با عنوان «کتابشناسی توصیفی سیوند» به رغم اختصار کاری است بسیار علمی، اصولی و ماندگار.

اماهم اکنون لازم است سیوند،  بر اساس آخرین یافته های علمی به نسل امروز به ویژه نوجوانان     معرفی شود تا انگیزه ای باشد برای حفظ این میراث ماندگار. اگر نسل نوجوان ما در سیوند بدانند که این گویش و فرهنگ چیست؟ از کجا آمده و چه اهمیتی دارد؟ نه تنها انگیزه ی لازم برای سیوندی سخن گفتن را در خود می یابد بلکه سعی خواهد کرد به هر طریق ممکن در حفظ آن بکوشد.

 

جغرافیای تاریخی سیوند :

سیوند که امروزه چون نگینی بر دامنه زاگرس می درخشد در طول جغرافیاییْ52درجه   و عرض جغرافیایی   ً4/30 درجه در 75 کیلومتری شمال شیراز و در شمالی ترین نقطة شهرستان مرودشت در مسیر تخت جمشید به پاسارگاد واقع شده است. بنابر آثار به جامانده مکان فعلی روستا سومین جایی است که مردم سیوند در آن سکنی گزیده اند و پیش از آن در دو مکان دیگر ابتدا در محلی که امروزه به سیوند خرابه معروف است و سپس در محلی که امروزه به ده کهنه معروف است ساکن بوده اند، که ما ذیلاً به ترتیب مدت سکونت در هر محل را می آوریم.

1)     سیوند خرابه:

در حد فاصل میان امامزاده عقیل(سلطان کرم) و قوام آباد در غرب دره ی سیوند، در دامنه کوه در جلوی یک غار واقع شده است که قبرستان آن در جوارسلطان کرم قرار دارد. چنانکه معمرین می گویند مردم سیوند در زمان فتنه افغان و نا امنی هایی که در کشور پدید آمده از اینجا پراکنده شده ، عده ای به گرمسیرات فارس رفته و عده ای هم به محل دوم سیوند یعنی ده کهنه که در دره ای به همین نام در 3 کیلومتری جنوب سیوند کنونی واقع شده نقل مکان کرده اند.

2)     ده کهنه :

مردم سیوند در دوره های افشاریه، زندیه و تا اوایل بر سر کار آمدن فتحعلی شاه که امنیت نسبی در کشور بر قرار شد در اینجا ساکن بوده اند. در همین جاست که جمعیت سیوند زیاد شده و کوچه بندی های روستایی شکل می گیرد.   هر کوچه نام خاصی داشته که از یک شخص و گاهی یک مکان خاص گرفته شده است، و بعد ها هم که به سیوند جدید (فعلی) نقل مکان صورت گرفته: محله های گودکی، عسکری و بی بی شلی و حاج علی محمدی، بیرامی ،  سر چالی  و  آقا حسینی است. دلایل نقل مکان از ده کهنه به سیوند کنونی بر قراری امنیت در کشور بوده است.

3)     سیوند فعلی :

چنان که از قبرستان فعلی سیوند به دست می آید قدیمی ترین سنگ قبر ها مربوط به سالهای 1200 ه.ق به بعد هستند. یعنی مردم سیوند بین 5 تا 6 نسل است که در اینجا ساکن شده اند (تقریباً 200 سال).

عده ای از مردم سیوند در فتنه افغان به گرمسیرات فارس رفته اند که ردیابی آنها دیگر ممکن نیست. عده ای سیوندی هم در شهرستان سیرجان استان کرمان در جایی به نام  رابُر زندگی میکنندکه هویت سیوندی خود را حفظ کردند و بنا به قول معمرین از همین سیوند فعلی به سیرجان مهاجرت کردند.

 

 

 

وجه تسمیه سیوند :

ابتدا بهتر است در باره ی وند صحبت کنیم که خود یک پسوند و به معنای دارنده ی ... می باشد. علاوه بر این وند پسوند نام برخی کوه ها مانند: الوند، دماوند، اَسَوَند و ریوند می باشد

لذا ما نباید برای شناخت ماهیت واژه سیوند به ظاهر آن توجه کنیم. بنابراین آنچه که در زیر می آید معانی ایی است که با روش زبان شناختی می توان برای سیوند در نظر گرفت :

1)  اَشَوَنت : یعنی کسی که پیرو قوانین اهورا مزدا و معتقد به دین راستین است. با این حساب اَشَوَنت یعنی پیرو راستی و صفت متضاد آن هم می شود دِرِگوَنت یعنی پیرو دروغ. جالب است بدانید طایفه ای از لرهای لرستان دریکوند نام دارند. شاید به مرور زمان از دوران باستان تا امروز دِرِگوَنت به دریکوند و اَشَوَنت به اُ سیوند وسیوند تبدیل شده باشد. البته درک این معنا مستلزم آشنایی مقدماتی با علم زبان شناسی است.

2)  سکاوند : همان طور که عده ای از زبان شناسان گویش سیوندی را با زبان سکایی هم ریشه می دانند شاید واژه ی سکاوند یا سَکَه وَنت به مرور زمان تبدیل به سَکوَند، سِیوند و سیوند شده باشد.

3)  اُسیوند : نام یکی از طوایف ایل بختیاری است که خودشان گاهی به آن سیوند هم می گویند. شاید واژه سیوند هم ابتدا اُسیوند بوده و در محاوره به سیوند تبدیل شده است.

          به هر حال تکیه بر هویت مکانی مفید به فایده ی چندانی نیست بلکه باید بر هویت قومی و زبانی تکیه کرد.

 

 

 

زبان مردم سیوند :

          زبان مردم سیوند از گویش های ایرانی گروه شمالغربی است در حالی که فارس در جنوب غرب ایران واقع شده است.

حتی لهجه فارسی سیوندی ها با لهجه ی اهالی نزدیک ترین روستاها به سیوند کاملاً متفاوت و متمایز است.

شباهت گویش سیوندی به برخی زبان های غیر زنده از جمله مادی، سکایی غربی، پهلوی اشکانی که همه متعلق به شمال و شمال غربی ایران بزرگ هستند. به نظر می رسد که بازیابی هویت قومی سیوندکاری بسیار مشکل است و باید در غرب ایران از کردستان تا لرستان به دنبال این هویت گشت. از نظر نژادی هم بنابراین باید گفت سیوندی ها فارسی نیستند بلکه از زیر شاخه های کرد یا لک می باشند و در ضمن عشایر بوده اند نه روستایی یا شهری. چنانکه در دوره صفوی در سپاه صفوی کار نظامی می کرده اند و وجود سنگ قبرهای مربوط به سیوندی ها در جوار امامزاده عقیل که عنوان قائد دارند شاهد این مدعاست زیرا قائد یک منصب نظامی است.

 

 

سنت های مردم سیوند :

سر سلامتی، گرفتن عیدی [نوروز] ، عزاداری امام حسین، عروسی، تک تکک ،گوسنگله و...

 

سر سلامتی :

 هر سال پیش از عید نوروز یعنی 29 اسفند کسانی که در آن سال کسی را از دست داده بودند در خانه های خود می ماندند و مردم در فاصله زمانی صبح تا پاسی از شب به خانه های عزا دار می رفتند و با آنها ابراز همدردی می کردند. در 20 سال اخیر قرار بر این شد که کسی در خانه نماند و از هر خانوادة عزا دار یک نفر به عنوان نماینده در مسجد بایستد و مردم برای عرض تسلیت به مسجد بروند. علاوه بر این در روز تاسوعا هم این کار صورت می گیرد(یعنی یک بار در سال شمسی و یک بار در سال قمری).

 

گرفتن عیدی :

در 20 – 30 سال پیش بچه ها دسته دسته راه می افتادند و به درِ خانه ها اهالی می رفتند و با هم شعر می خواندند: " عید شِمه مبارک  عیدی هَمِه را بِدِیکه" صاحب خانه نیز که از قبل چیزهایی مانند: مغز بادام، کشمش، جوز قند، پر زردآلو،پر شفتالو ، تخم مرغ رنگ شده و... آماده کرده بود به بچه ها می دادواز آنهاپذیرایی می کرد.

 

 

عزاداری امام حسین (ع):

از قدیم سیوند 4 هیأت داشته است : 1) حاج علی محمدی (زهرا) 2) قلوه شنی یا بی بی شلی(ولی عصر)

3) عسکری (سید الشهدا) 4)بیرامی و سرچالی در مسجد(ابالفضل)

از شب اول محرم تا دهم در هر چهار محله چلچراغ درست می کردند و نوحه خوانی و سینه زنی می پرداختند. معمرین می گویند مردان دایره می ساختند، کمربند هم را با دست چپ می گرفتند و با دست راست بر سینه می زدند (مثل بوشهری ها)- شاید  به دلیل روابطی است که میان سیوند و بوشهر در زمان چارواداری وجود داشته است.روز عاشورا هیأت زهرا راه می افتاد به طرف هیأت ولی عصر، بعد هر دو راه می افتادند و به طرف حسینیه سیدالشهدا می رفتند، سپس هر سه به هیأت مسجد می رفتند. آنگاه همه با هم از آنجا به طرف قبرستان حرکت می کردند. در آنجا علاوه بر سینه زنی، زیارت عاشورا میخواندند.

وقتی مرا سم در قبرستان تمام می شد همه با هم حرکت می کردند و هیأت زهرا را به حسینیه ی خود می رساندند و از آنجا بقیه حرکت می کردند و هیأت ولی عصر را به حسینیه ی خود می رساندند سپس هیأت ابالفضل با هیأت سیدالشهدا به حسینه ی سیدالشهدا می رفت و از آنجا رهسپار مسجد می شد و مراسم عاشورا به پایان می رسید.

یکی از نوحه ها یا شعارهای سینه زنی بین راه عبارت بود از :

          1) چه کربلاست امروز           چه پر بلاست امروز           سر حسین مظلوم            از تن جداست امروز

(جواب) 2) عزا عزاست امروز             جان در بلاست امروز          غوغای روز محشر          در کربلاست امروز

وقتی هیأتی می خواست خداحافظی کند می گفت : ای اهل عزاداران رفتیم به خدا حافظ

و هیأت میزبان در مقابل می گفت : سینه زنان شاه دین خوش آمدین خوش آمدین

 

گوسَنگَلَه : (جمع آوری هیزم برای حسینیه)

رئیس هیأت به کودکان می گفت بروید گوسنگله. بچه ها به صورت گروهی راه می افتادند و به در منازل  می رفتند و چنین می خواندند : «گوسنگله، ها بشکنه ویندِ تا بَرتا بشکنه.... حسن و حسین و عباس یِی تُکُلی در اِنداز» وقتی صاحبخانه تکه ای هیزم می داد بچه ها می گفتند: «حسن و حسینِ و نیلی... داغ بچه ات آ نبینی».

بدین ترتیب هیزم لازم برای گرمایش یا پخت و پز در حسینیه جمع آوری می شد.

 

چل  کچلون :

          وقتی زیاد باران می آمد و می خواستند که زیاد باران نبارد، مراسم چل کچلون را اجرا می کردند. بدین ترتیب که یک بندی را می آوردن و در آن به نام 40 کچل گره می زدند و آن را در بیرون در آفتاب می آویختند.

          البته درسیوند   برای درخواست باران دعا می کردند، نماز می خواندند و ساز و نقاره می زدند وشادی می کردند تا باران ببارد

 

عروسی(عیش) :

          عروسی فقط در منازل بر گزار می شد و ساز و نقاره می زدند. عروسی 2 شبانه روز بود. شب اول حنابندان و شب دوم شب عروسی.

          در خانه ی داماد و در خانه عروس به طور جداگانه عروسی بود. زنها دایره می زدند و شربا می خواندند که ریتم آن  بود. مردها فقط شباش شباش می کردند. در مراسم ساز و نقاره مردها ترکه بازی می کردند که در واقع نوعی بازی رزمی و جنگ شمشیر و نیزه است ( ترکه = شمشیر ، پایه = نیزه ). برای ترکه بازی لباس خاصی می پوشیدند و ساق پاهای خود را با پابند می بستند.

          حنا را خانواده عروس درست می کردند و شبانه در کوچه ها ی روستا، شادی کنان و دست زنان به خانه ی داماد می بردند. هنگامی که از خانه ی عروس به خانه ی داماد می رفتند سعی می شد چیزی را از خانواده ی عروس کش بروند و بعد آن را به مادر داماد می دادند و مادر داماد نیز آن را در مقابل مبلغی به خانواده ی عروس پس می داد. البته قبل از عروسی مراسم خواستگاری و بله بران انجام می شد.

صحبت کردن درباره ی سنت ها، بازیها، ضرب المثل ها و چیستان ها خود احتیاج به مقاله ای مفصل دارد.

 

 

دوره چاروا داری :

          چار واداری به معنای حمل و نقل کاروانی است. سیوندی ها در دوره قاجاریه یعنی زمانی که در دهکانه و بعد از آن در همین سیوند فعلی بوده اند، چاروا دار بوده اند. آنها 800 قاطر داشته اند که به وسیله آنها به حمل و نقل بارهای تجاری از بنادر تا اصفهان می پرداختند. در آن زمان دو منطقه از فارس از نظر چارواداری اهمیت زیادی داشته است.

1)     سیوند که 800 قاطر داشته است  2) کازرون که 400 قاطر داشته است.

2)   نام بنادر خلیج فارس در ناحیه علیا مثل بوشهر، گناوه، ریگ و دیلم برای سیوندی ها خیلی آشناست چنانکه کازرون را کازران، برازجان را برازگان و گناوه را گِنُوا می نامند

در پایان با تشکر از آقای "وحید قاسمی سیوندی" انشاالله که بتوانیم در آینده یک وبلاگ سیوندشناسی مجزا از ایشان را ببینیم.

 باز هم می گوییم که این وبلاگ شدیدا به ترانه اشعار و "شَئرباء" های(ترانه های محلی) سیوندی احتیاج دارد در صورت دسترسی محبت خویش را از ما دریغ مدارید تا با نام خودتان در وبلاگ بیاوریم.

"هُ یَ باء" بانگ و خروش داد و ستد در سیوند

"هُ یَ باء" ناقوس زندگی و پویایی داد و ستد است و داد و ستد نیز ناقوس زندگی و جنبش مردمان،و این چه نیک است چونان روزگار نخستین آدم که این برترین شیوه اقتصاد است، از تولید به مصرف پاکترین اقتصاد است بی هیچ واسطه و دلالی بی هیچ احتکار و انباشتی بی هیچ ماندگی و کاهش ارزش غذایی ،بی هیچ فشاری بر مصرف کننده و بی هیچ فشاری بر تولیدکننده،

در سیوند هر کس چیزی برای فروش دارد بر روی پشت بام می رود و با آوای بلند پس از  "هُ یَ باء" نام جنس مورد فروش خویش را می آورد جنس مورد فروش بیشتر محصولات باغی و کشاورزی،آوردنی های کوه،فرآورده های دامی و....می باشد که همه این اجناس مورد فروش را خود فروشندگان تهیه کرده اند و واسطه ای در کار نمی باشد.

بدبختانه فرهنگهای غلط  و هجوم زندگی غربی از راه زندگی شهری و بدنبال آن مصرف گرایی ،تجمل گرایی و نابودی چرخه تولید سبب گردیده تا این آیین چند هزار ساله امروزه در سراشیبی مرگ قرار گیرد امید آن می رود که همه ما بویژه سیوندیان در  زنده نگهداری این آیین های کهن و چندهزارساله ایرانی بکوشیم.

سیوندی زبانان بازماندگان ایران باستان

سیوند همواره یکی از مهمترین و برجسته ترین مکانهای باستانشناسی در ایران بشمار می رود از نگاه باستانشناسی از پاسارگاد تا تخت جمشید ناحیه سیوند نام دارد منطقه باستانشناسی سیوند از دید باستانشناسان همواره مکانی کهن و ارزشمند از دید باستانی بوده است این ناحیه باستانشناسی پیرامون رود سیوند پدیدار گردیده است و منشا جنب و جوش و پدید آمدن زندگی شهرنشینی و تمون رود سیوند بوده است آثاری که از دید باستانشناسی در این ناحیه قرار می گیرد شامل دو بخش پیش از اسلام و پس از اسلام می گردد این آثار از شمال به ترتیب شمال این آثار می گردد.

الف)پیش از اسلام

شهر هخامنشیان

پاسارگاد

تنگه بالاغی

تپه رحمت آباد

غار سیوند

آثار سیوند(محل استخراج سنگهای پاسارگاد و تخت جمشید)

کتییبه پهلوی تنگ فشک سیوند

شهر پیش از اسلام سیوند

پل سیوند

بند سنگی سیوند

گورستان پیش از اسلام سیوند(خرفت خانه)

استخرها و سازه های چشمه لیرک سیوند

تپه هخامنشی شماره 1 سیوند

تپه هخامنشی شماره 2 سیوند

کتیبه های پهلوی تخت طاووس

شهر استخر

نقش رستم

نقش رجب

تخت جمشید

ب)پس از اسلام)

کاروانسرای شاه عباس سیوند

شهر پس از اسلام سیوند(سده دوم تا حمله محمود افغان)

گورستان پس از اسلام سیوند(سده دوم تا حمله محمود افغان)

پل سیوند

گورستان دوم پس از اسلام سیوند(حمله محمود افغان تا قاجاریه)

شهر دوم پس از اسلام سیوند(حمله محمود افغان تا قاجاریه)

آب انبار و آسیاب چشمه لیرک سیوند

با بررسی آثار باستانی حوزه پارسه-پاسارگاد مشاهده می شود که پیش از اسلام در این ناحیه تمدن عظیمی شکل گرفته و می توان گفت مهمترین و والاترین تمدن دو دوره هخامنشی و ساسانی در ناحیه سیوند بوده است. در پیش از اسلام آثار باستانی فراوانی در این ناحیه دیده می گردد که شامل کاخها و سنگنبشته های باستانی که ویژه شاهان و شهرها و روستاهای انبوه نیز از زندگی توده مردم می شود در پیش از اسلام آثار زندگی و تمدن را در همه جای این ناحیه دیده می گردد اما پس از اسلام تنها نقطه تمدن و شهرنشینی سیوند می باشد و دیگر نواحی هیچ آثار مهمی از دوره اسلامی دیده نمی شود وآثار اسلامی پارسه تا پاسارگاد تنها به سیوند محدود می شود که این کاوش و بررسی نظریه معروفی که بیان می کند سیوندیان تنها بازماندگان ایران باستان و ناحیه پارسه-پاسارگاد می باشند را قوت می بخشد.

علاوه بر شواهد بالا وجود سیوند به عنوان آخرین و مهمترین مرکز زرتشتی نشین در فارس تا پس از اسلام (قرن سوم) ،قرارگرفتن سیوند کنونی در بهترین ناحیه آب و هوایی منطقه و تنوع آب و هوایی بی نظیر،قرار گیری سیوند پس از اسلام در ناحیه ای مسلط به دزدان و سپاهیان (بدلیل هجوم اعراب پس از اسلام)،فرهنگ زبان و لباس و پوشش بکر و غنی و .....از عواملی است که نظریه سیوندیان بازماندگان ایران باستان را قوت می بخشد.

نام گذاری افتخارات و دستاوردهای ارزشمند ایران اسلامی بنام سیوند

 

به گزارش واحد مرکزی خبر،وزیر جهاد کشاورزی از تولید دو بذر اصلاح شده و مقاوم در برابر  آفات و بیماری ها در پژوهشکده این وزارتخانه با نامهای "سیوند" و "پارسی"  خبر داد.

به گفته وزیر کشاورزی بذر "پارسی" با تولید متوسط هشت تن و نیم در هکتار و بذر "سیوند" با میانگین برداشت هشت تن و ششصد کیلوگرم در هکتار ویژه مناطق معتدل در نظر گرفته شده است.

وزیر جهاد کشاورزی که 25 خرداد در جمع کشاورزان و بهره برداران نمونه کشور سخن می گفت "سیوند" و "پارسی" را از دستاوردان دانشمندان و پژوهشگران ایرانی دانست و ابراز امیدواری کرد که دو گونه بذر اصلاح شده تازه موجب بهبود و افزایش تولید در بخش کشاورزی کشور شود.

 

نام گذاری آثار و افتخارات ایران به نام زیبا و باستانی سیوند در پیشتر نیز انجام گرفته است چنانچه نام گذاری یکی از میدانهای نفتی در خلیج همیشه پارس بنام "میدان نفتی سیوند" همچنین "میدان گازی سیوند" نیز در سالهای پیش انجام پذیرفته است.

 

 نام گذاری افتخارات و دستاوردهای ایران بزرگ بنام سیوند که نشان از تاریخ و پیشینه کهن و باستانی  واژه سیوند همچنین زیبایی نام سیوند می دهد.و نام سیوند را علاوه در کوه،سد،رود و....در فرسنگ ها دورتر از سیوند در ارزشها و افتخارات هم به اهتزاز در می آورد.

 

سیوند همواره جایگاهی ویژه و بالا در نزد ایرانیان خوب داشته مردم سیوند نیز همانند همه ایرانیان به ایرانی بودن خویش می بالند و سربلندی و پیشرفت همه مردم ایران را از خدای ایرانیان خواستارند.

ریشه واژه سیوند

 

واژه ی «سیوند» می تواند با فارسی باستان [[ثیکا]] اسم مونث به معنی (سنگریزه، قلوه سنگ، شفته ی پایه ی بنا) ارتباط داشته باشد. واژه ی ثیکا سه بار در کتیبه ی داریوش بزرگ در شوش که درباره ی مصالح بنای کاخ او گفتگو می کند به کار رفته ایت، دوبار به صورت نهادی، مفرد در سطرهای بیست و پنجم و بیستو هشتم و یک بار به صورت رایی مفرد در سطر بیست و هفتم. هر چند واژه ی مورد نظر در کتیبه های فارسی باستان کاربرد دیگری ندارد اما کنت همان جا رویه ی 209 تصور می کند که معادل مادی واژه سک در ترکیب سیلیاوَتی که اصولا نام دژی دری در سرزمین ماد است و در کتیبه ی بیستون از آن نام برده شده، به کار رفته است و این دژ احتمالا دیواری ساخته شده از سنگ یا قلوه سنگ داشته است. در هندی باستان نیز واژه ی سیلاتا که آن نیز اسم مونث و به معنی سنگریزه است با واژه ی فارسی باستان ارتباط دارد و به احتمال وام واژه ای ایرانی است که ادامه ی آن را در خوارزمی شُغور به معنی سنگ داریم[1] تحول یافته ی واژه فارسی باستان را در زبانهای ایرانی میانه می بینم؛ در فارسی میانه سیگ (فره وشی، )[2] به معنی سنگ، تحول یافته ی همین واژه است و فارسی نو «سنگ» و فارسی میانه «سگ و سنگ» نیز با آن ارتباط لفظی و معنایی دارد. در فارسی میانه تورفانی سیگان به معنی «سنگی» و در گویش خوری سگ به معنی سنگ و در گویشهای جنوب خراسان سیگ به معنی شن و ماسه و شاید آذری سیین به معنی کاسه ی سفالی، .[3]

واژه ی سگ یا سیگ فارسی میانه در تحول طبیعی خود از دوره ی میانه به نو با حذف گ پایانی پس از داکه، می تواند به سی تحول یابد و همان معنی سنگ و سنگریزه را داشته باشد و با افزایش پسوند دارندگی «وند» (تحول یافته ی ونت باستان) به صورت «سیوند» در آید. بنابراین تحول واژه چنین خواهد بود:سیوند= سی+وند و معنی ترکیب دارنده ی سنگ، سنگ دار، سنگریزه دار و مانند آن خواهد بود و این معنی، با طبیعت منطقه نیز مناسبت دارد.[4]

 

*1-راهنمای فارسی باستان ص 147 زیر سیکا

*2-فرهنگ زبان پهلوی ص 397

*3-(بیلی راشد محصل، محمد تقی، «سجیل» در مجله ی دانشکده ادبیات تبریز سال 1363 شماره مسلسل 132).

*4-فصلنامه هستی، تابستان 1385نوشته ی محمد تقی راشد محصل پژوهشگاه علوم انسانی 24/12/84

کتابشناسی سیوندی3

پیشتر دوکتاب خارجی در مورد سیوندی را بطور جداگانه و چندین مقاله و کتاب خارجی را در مقاله ها آورده ایم اکنون به چند مرجع فارسی در مورد زبان سیوندی را معرفی می کنیم

 

*فرهنگ و زبان‌هاي باستاني واژه‌نامه ريشه شناسانه زبان سيوندي, / بهنام فاني سیوندی؛ به راهنمايي: محمودرضادستغيب‌بهشتي. 10+219 صفحه، كتابنامه پايان نامه (كارشناسي ارشد) -- دانشگاه شيراز، دانشکده تحصیلات تکمیلی

 

*مهاجرین کرمانی،مژگان،بررسی زبان  سیوندی از دیدگاه واج شناسی زایشی،به راهنمایی دکتر سید علی میر عمادی،کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی،دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی،1382

*رحیمی کازرونی نور محمد،گزارشی درباره زبان سیوندی،رساله پایان تحصیلی موسسه آسیایی دانشگاه شیراز،1356،80صفحه

*جمال زیانی ،زبان سیوندی،مجله دانشکده ادبیات شیراز،شماره5،صفحات 61-91

 

مقالات بالا در مورد زبان سیوندی نگاشته شده اند در مورد آداب و رسوم زندگی و...مردم سیوند نیز به مراجع زیر مراجعه کنید

 

*معتقدات و آداب ابرانی،ترجمه مهدی روشن ضمیر،تبریز موسسه تاریخ و فرهنگ ایران، دانشگاه تبریز،1375،ج2،ص260،باور مردم سیوند به تربت کربلا

*کتابشناسی توصیفی سیوند،شیراز،زیراکسی،1368

*آبهای مقدس ایران،شیراز،شرکت آب و فاضلاب شیراز،1379{انتشار1380}،صفحات 121-122،چاههای کوه الماس بری سیوند

همچنین رود سیوند 

*رسوب شناسی رودخانه سیوند،پایان نامه کارشناسی ارشد رسوب شناسی و سنگ رسوبی،دانشگاه شهید بهشتی،دانشکده علوم زمین،کورش بختیار قلعه تکی،براهنمایی دکتر میر رضا موسوی طسوج،خرداد1377

*ارزیابی فنی تاسیسات آبی باستانی روی رودخانه کر و سیوند فارس،پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی سازه های آبی،دانشگاه شیراز،معصومه زند،اسفند1383

*شبیه سازی و بهینه سازی مصرف آب در حوزه آبریز زودخانه های کر و سیوند،رساله دکتری در رشته مهندسی آبیاری،دانشگاه شیراز،بهروز ابول پور،اسفند1383

 

مقالات زیر نیز به زبان انگلیسی در مورد سیوند می باشد.

 

THE DETERMINATION OF DIMETHOATE INSECTICIDE RESIDUES UPON THE CUCUMBER PRODUCT (FARS PROVINCE)

 KOR RIVER, SIVAND RIVER, KORSIVAND RIVER

SHAYEGHI MANSOUREH,HOSSEINI MASOUMEH,ABTAHI MOHAMMAD

 

 COST-BENEFIT ANALYSIS OF WATER TRANSFER OF SIVAND DAM

عدم رهیافت واژگان بیگانه در زبان سیوندی

 زبان سیوندی ادامه زبان مادی است که تنها زبانی در جنوب غرب ایران است که از گروه زبانهای ایرانی مادی محسوب می گردد. به گفته بسیاری از زبانشناسان معروف سیوندی مروارید صدف زبان فارسی است.سیوندی زبانهای دیگر در سیوندی هیچ جایگاهی نداشته و حتی سیوندی در برابر فارسی نیز مقاومت نشان داده و واژه سازی در سیوندی بسیار فعال و کاراست.

در این نوشتار می خواهیم با مقایسه سیوندی و واژگان غیر ایرانی که در زبان فارسی آمده اما در سیوندی جایگاهی ندارند به بررسی این ویژگی زبان کهن سیوندی بپردازیم.

 الف)واژگان تازی

 تعداد واژگان تازی در سیوندی کمتر از سیوندی است ما به این نکته در واژنامه اشاره کرده ایم که تمامی واژگان را می توانید در واژه نامه ببینید در اینجا تنها برای نمونه چند مورد را آورده ایم شاید فکر کنید که برخی از این واژگان در فارسی هم می باشد اما زبان آن نیست که در گوشه فرهنگ نامه ها و یا لغت نامه ها باشد بلکه واژه آن است که در زبان مردمان جاری باشد اگر چه برخی از این واژگان اکهن در فارسی هم هست اما متاسفانه مورد بی مهری فارسی زبانان قرار گرفته اند و جای خویش را به واژگان تازی هم معنی خویش داده اند اما در سیوندی واژگان تازی هیچ جایگاهی ندارند و همواره بر زبان مردم سیوند واژگان ایرانی روان است و واژگان ایرانی در زبان مردم اند در در فرهنگ ها و لغت نامه ها پس توجه کنید که در سیوندی هیچگاه واژگان ستون نخست جایگزین واژگان دوم نمی گردند.

(توجه داشته باشید که زبان عربی زبان بسیار کاملی است که زبان دین و کتاب ماست و برای درک معنای بسیار عمیق و باغت و شیوای قرآن  یادگیری آن بسیار ضروری است و ما مخالف زبان عربی نیستیم بلکه ما مخالف تخریب یک فرهنگ یا زبان از سوی زبان و فرهنگی دیگر هستیم که این همان سفارش قرآن و بزرگان دین می باشد همچنین ما با کسانی که به این بهانه به اسلام توهین می کنند مخالفیم)

تازی                    سیٍوَندیٍ

حرف                       گَپ

اسم                      ناءم

لباس                     رَخت/جِل

وسط                      میٍیان

وضو                       دَس نِماءز

مناره                      گُلدَس,

صبحانه                   ناءشتِی

نور                         روٍشنِی

غروب/عصر              پَسیءن

راحت                     آءسوٍد,

ختم/ترحیم              پُرس,

سوال                     پُرس

غار                         اِشکَفت

داخل                      توٍ

تمسخر                   رُخچَند

قصه                       مَتَل

حامله                     گَداءپُر

مریض                     ناءخُش

سرطان                  داءن,/داءنِی ناءپاءک

فسخ                     واءدِنگ

مدرک/سند             کُؤناءم,

وصیت نامه             سیٍی؛ناءم,

کَفش                     پُؤزاءر

تمیز                       پاءک

تنظیم                     ساءزِماءن

شلوغ                     جَنًجاءل

خلوت                     بیٍیاءباءن

کفن                       اِسبیءدیٍ

برق                        بِرَخچ

عمدی                    اَدَسیٍ

متبرک                     ناءرَنگیٍ

باقیمانده                   ت؛توٍ

برخی از واژگان تازی که به زبان سیوندی وارد شده اند همگون با نظام آوایی این زبان کهن گشته اند و دگرگونی یافته اند توجه کنید که این واژگان بیشتر دینی بوده اند.

تازی                                                                 سیٍوَندیٍ

مجلس(سوگواری امام حسین علیه السلام)            مَگلِس

مسجد                                                             مَئچِد

 خدمت(سربازی)                                                خِذمَت                        

 

ب)واژگان ترکی

واژگان ترکی عموما در زمان صفویه بدلیل ارتباط ایران با اروپا از طریق عثمانی به زبان فارسی آمده اما زبان سیوندی در مقابل این تهاجم مقاومت کرده و واژگان ترکی را نپذیرفته است.در زیر چندین واژه ترکی را که در فارسی بکار گرفته می گردد اما در سیوندی جایگاهی ندارد را برای نمونه آورده ایم.

ترکی               سیٍوَندیٍ

توپ                   گوء

قاشق               کَمچیٍلوٍ

چغاله(بادام)        خَریَک

قشلاق              گَرمسیءر

ییلاق                 سَرهَد

قیچی                ناءخاءمچیٍ

 

پ)واژگان فرنگی

واژگان فرنگی نیز در چند ساله اخیر  بواسطه ارتباط ایران با باختر به زبان فارسی آمده اند اما زبان سیوندی تا چند سال پیش نیز در برابر این واژگان ایستادگی کرده است.

فرنگی                 سیٍوَندیٍ

سرم/آمپول             چَن/چاءن

شومینه                  آءردِگاء

سیسمونی             رَختَک

کوک                       گِند

موزاییک                  کاءشیٍ کَف

 

ت)واژگان سانکسریت

واژگان این زبان نیزدر سیوندی جایگاهی نیافته است.

 

سانکسریت           سیٍوَندیٍ  

حنجره                        خِر

پنجره                     دَر چیءن,

گَپ ؤاشاءگَرٍیٍ سیٍوَندیٍ

گَپ ؤاشاءگَرٍیٍ سیٍوَندیٍ

"گَپ ؤاءشاءگَرٍیٍ" که با **مشخص شده است از کتاب "زبان سیوندی" زنده یاد سیف الله سیوندزاده برداشت شده است.

                                             هاءر,روٍ

                                              ۶۱

                                          گَپ ؤاءشاء

*تِ کِ تاء مُل یٍ کیٍلیٍ شیٍیِی تاء اِسفاءئاءنَم میٍشیٍیِی

*باءنیٍ اَ باءنیٍ هَم, کُرتَر نَئدیٍیَش

*شُؤِش مِی, شاءمِش نَمِی,

*دَس چِکِنِی پَخچ, دُؤرِش قُند مِگِن,

*دیءد گِناء شیٍ آءسِماءن

*پِتاءش پُرِن

*آءدَماء تِشن, مِبَر, سَریٍ ر,خاءن, و واءمیٍگیِراءن,

*آءدَم بِگاءش بِمبِر, اُؤ توٍ خِرِ آءدَم نَمِرِش,

*آءدَم دِتشاء اَ گاآءباءن فِیماءنیٍ بوٍدوٍ اَ قَریٍب نَدوٍ

*زوٍؤاءنِم چوء گِناء

*کُشِی دُؤاءش بِرشیٍن, تاء میٍگَرِش بِگِن, رُؤ دِنداءنگَرِش

*اوءیءر یٍ شیٍ تُؤٍ راء زیٍیاد مّکَر,

*هَم بِ نَئل ویٍنموٍدوٍ هَم بِ میريالخ تیٍویءلاء

*اوءساء اُؤ بِراءن هُؤز پُر ک,

*توٍش فِیماء راء کُشتِشِن بَرِش مَردِماء

*خُداء هَراء اِشناِءختِش شاءخِش نَدِیِش

*سَرِش توٍ چِن آءخُراءنِ

*پِتاء خِر آءدِماء مُگُر,

*هَمِن, کَرباس یٍ اَوَرقوٍؤِن نَ ریٍ داءر, نَ آءسِر

*هَم, گُرگ یٍ ؤاءراء نَئدیٍی, نوءندیٍم,

*آءمِی اوءیءر بِبَریٍ

*آمِیاءم ی, پِتیٍ بوٍکوٍیٍ بِشِی

(این را یکی از سیوندی زبانان عزیز تو نظر بدهید نوشته بود)

*فِیشاء خُدیٍ پیءدِن یٍ تَر موٍشوءر,

*تیءن اَ دیٍگ بَل مآاءش, ریٍیاءت سیٍی؛

*یِ هَریٍ چاءر هَریٍ نَگِن,

*اُؤریَک شُؤ ک, ماآءس, پاءشاء مُگُر, وِراءز ماآءش, آءسِماءن نَتُمب, سَرِم

*یِ بُدُس آءدَم آ مِسپِروءن,

**ایء باءر آءسیٍیُؤ نَمبَر,

**هَر باء پِیغاءم اُؤ نَموٍؤَر,

**ناءن یٍ گَنِم گَدِی پوءلاءدیٍش مِگاء

**فِیم شیٍیاءم دوٍم نَدِیشاء چوٍپاءنِما میٍکیءنیٍ کَر, بِراءن,

**ایء اَرد, ایٍیَم دیءشُؤ

**دُمیٍ هَرِن نَ بُلَند مِگِن, نَ کُرت

**مِراءش توٍ کُل, باءزیٍ مِکَر,

*اُؤ کیءزاء موٍؤَر,

*دَس دَساء موءشوٍر, دَسَم واءموٍگُر, دیءما موءشوٍر,

(این را یکی را نیز از سیوندی زبانان عزیز تو نظر بدهید نوشته بود)

**اوٍسوءرآ پُر دُؤ یُ فِیشاء زیٍیاءد مِکَر,

*توٍر, بِبَروٍؤاءت

**اُشتِر اَگ, اَلَفِش خاءس مُل دِراءز مِکَر,

*نَ اُؤ بیٍ نَ اءباءدیٍ نَ گُلواءنگ یٍ مِسِلماءنیٍ

**هَریٍ ک, باءلِنگ اِسِیِت توٍ شِل مُماءن,

**چوٍپان یٍ نوٍـوء تاء چِل روٍ سَریٍ پاء قِژ مِکَر,

**هَر ب, هَریٍش یُواءلاء پاءش توٍ چاءل موٍشوٍ

*اُؤرِن

**دَم یٍ لاءنِی خِرس اَنگیءر اَسگَریٍ

**گاءس خوٍروءس نَخاءندِش

*دَس, ب, دَس,ش نَد,

**ؤاءراء ناءمِی, نَمَد کوءلِد نَگُر

**خوءشاء یِسَر داءر,

**گَل, بیٍ چوٍپاءنِش نَمِگِن,

**هَریٍ لَنگ اَخُداءشِن یوٍؤؤیٍ باءش, هُؤش

**هَرِماء زِیاءن گوءسَلَش اُؤِرداءن

**مِرآ اَنجیءر فَر چِنگِش قُلاءب داءر,

**هَریٍ کُل, یِ پیٍیال,ی یُ

**تَرر, اَ دوٍ وَلگِش پِیداءن,

**تَرر, نِرشاءندِم کِ ناءنِم گِن, گِناء زِباءل گیاءنِم

**اَگ, ماء یُ شُؤ پِیداء نَگِناء دوٍ شُؤ پِیداء مِگِن,

**سوٍؤاریٍ اُشتِر دُلاءدُلاء وُرنَمِگُر,

**نَ سیءرِم فاءرداءن نَ اَ بوءش مِتِرسیٍ

 

 

کتابشناسی سیوندی:

 

زبان سیوندی از دید همزمانی-تاریخی،اِ.ک.مالچانووا،مسکو،موسسه زبانشناسی،فرهنگستان علوم روسیه،2003،143صفحه

 

Sivendi v sinkhronnom i istoricheskom osveshchenii, Sost. E.K.Molchanova,

Moskva Rossiâ ¦ skaya akademiya nauk institut yazykoznaniya, 2003, 143 p.

 

  نخستین اثر آزاد زبان سیوندی به زبان روسی را خانم مالچانووا از دید همزمانی-تاریخی چاپ نمود. خانم مالچانووا  پژوهشگر بنیاد(موسسه) زبانشناسی فرهنگستان روسیه است.که پیشتر چند نوشتار در مورد زبان سیوندی نگاشته بود.او نخستین پژوهشهای خود را در1973در مورد زبان سیوندی با گویشوری بومی آغاز نمود.او نوشته های ژوکوفسکی ومان را بررسی ودرست(اصلاح)ودستور(صرف)برخی کنشها را نوشت وچندین نوشته از پارسی و روسی به سیوندی بازگرداند(ترجمه کرد).

در سال1997 مالچانووا پنجمین جلد از "مبانی زبانشناسی ایرانی"<دستور تاریخی سیوندی >را چاپ کرد(1).ودر سال1999م در دومین جلد از زبانهای دنیا ,زبانهای ایرانی,زبان سیوندی را چاپ نمودکه به بررسی رده شناختی آن پرداخت.(2)

اودر سال2001 نوشتار حروف اضافه در سیوندی را نوشت(3).

کتاب گویش سیوندی از دیدهمزمانی-تاریخی را او در سال2003در 143صفحه در بنیاد زبانشناسی فرهنگستان علوم روسیه به چاپ رساند.کتاب در بردارنده نوشتار بسیار زبانشناختی درباره زبان سیوندی است که دربردارنده آغازین آواشناسی دستور واژگان وگزیده نوشتگان است.

 

 

ساختار کتاب حاضر بر اساس منابع  ونوشته های پژوهندگان گذشته و نیز نوشته های خود مولف است. کتاب دربر دارنده مطالب مفصل زبان شناختی درباره زبان سیوندی و شامل مقدمه(ص5-12)،بخش آواشناسی(ص13_72)صرف(ص73-113)واژگان(ص117-119)و گزیده متون(ص120-134)است.مولف در آغاز(مقدمه) آگاهیهای کلی درباره زبان سیوندی،تحول تاریخی آن و تاریخ مطالعات سیوندی به دست داده است.

بخش آواشناسی به بررسی آواهای زبان سیوندی و تحولات تاریخی آنه می پردازد.فهرست این تحولات را می توان در پایان بخش آواشناسی(ص67-70)

مشاهده کرد.از دید تاریخی در دستگاه آوایی سیوندی مصوتهای کوتاه و بلند تفاوت داشته اند.همچنین مصوتهای ایرانی باستان در سیوندی بازتاب خاص خود را دارند.درمجموع شش مصوت با فارسی معاصر منطبق است.

مفصل ترین بخش کتاب به صرف اختصاص دارد

نظام فعل سیوندی آمیزه ای از تحلیل و ترکیب است. در صیغه های زمان حال ترکیب مسلط است. گذشته افعال متعدی به کمک ضمایر شخصی متصل که قابل جابجایی هستند ساخته می شوند.استفاده از ضمایر متصل،به صرف فعلهای لازم نیز سرایت کرده است.

مولف در بخش واژگان (ص117-119)دسته بندی مختصری از واژه های سیوندی به دست داده است. به نوشته مولف،از دیرباز واژگان ایران باستان در سیوندی رواج داشته است و به تحولات ویژه سیوندی به دشواری می توان برخی از آنها را شناسایی کرد برای نمونه:"تیٍتاء:گربه"،"فَرم:خواب"،"اوءیءر:آتش"،"ؤاءتَن:گفتن"،"وِل:گل سرخ"و...

فهرستی مختصر از واژگان سیوندی به صورت موضوعی(گیاهان،جانوران،....)در کتاب اشاره شده است.

فصلی از کتاب به متنهای سیوندی اختصاص داده شده است(ص120-133)در این متن هفت متن سیوندی همراه با ترجمه به زبان روسی آمده است.همه متنها به جز متون 6و7 تکیه گذاری شده است.

پژوهندگان روسی در طی سده گذشته  بر روی زبانهای و گویشهای ایرانی پژوهشهای ارزنده ای کرده اند.استفاده از این منابع و ترجمه آنها بسیار مهم و کارگشاست.کتاب سیوندی خانم مالچانووا نیز از این دست منابع بشمار می رود.بویژه آنکه اثر معتبری درباره سیوندی به زبان فارسی وجود ندارد.

این کتاب در مجله گویش شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی جلد اول شماره سوم،بهمن1383،به مدیر مسئولی:غلامعلی حداد عادل و قلم لیلا عسکری نقد وبررسی شده است.

 

1) Molchanova, E.K., ``Onekotorykh foneticheskikh osobennostyakh sivendi'', Iranckoe yazykoznanie:

(k 75-letiyu prof. V.I. Abaeva). M. 1976.

2) Molchanova E.K., ``sivendi'' OIYA, 1997.

3) Molchanova, E.K., ``Sivendi yazyk/dialekt'', Yazyki mira. Iranskie yazyki. II. Severo-zapadnye

iranskie yazyki. M., 1999.

 

زبانهای ایرانی گنجینه های ارزشمند نیاکان ما هستند  وبه گفته دکتر کزازی :زبان های بومی ایرانی نیای زبان پارسی اند که ستیز پدر و فرزند کاری بس نکوهیده وناپسند است.آری ورود واژگان فارسی در زبانهای بومی چون سیوندی و سخن راندن با زبانی بجز سیوندی ستیز پدر(سیوندی)و فرزند(فارسی) است.که جا دارد همه ما ایرانیان برای پاسداشت زبانهای ایرانی که اگر از تخت جمشید و زیگورات آناهیتا و بیشابور و... بیشتر نیست از آن کمتر هم نیست کوشا با شیم با فرزندان خویش به زبان بومی خویش سخن برانیم و هنگام سخن گفتن از واژگان کهن واصیل استفاده کنیم و واژگان دیگر زبانها –حتی فارسی- را بکار نگیرند.

زبان سیوندی امروزه همانند دیگر زبانهای ایرانی به سختی در تقابل با فارسی به حیات خویش ادامه می دهد.که در این میان وصلت سیوندی ها با غریبه ها ،مهاجرت سیوندی ها به شهرهای بزرگ،اسکان غریبه ها در سیوند، بی توجهی مسئولان محلی استانی به سیوندی و.... مانند تبری بر درخت کهن سال سیوندی بی رحمانه می تازد.

زبان سیوندی از دید بیگانگان

<<<<نسخه سیوندی این مقاله به محض آماده شدن در وبلگ قرار می گیرد>>>

آری امروزه  به لطف ومرحمت مرودشتی های متمدن دوهزارساله!!!!! ور وستاهای با فرهنگ آن؟؟؟؟؟؟و زیرسایه سار رسم ورسومات بسیار درست وراست شبکه فاخر فارس !!!!!!!!!! و مردمی که سیوندی را لهجه ای مانند دیگر لهجه ها می دانند زبان سیوندی رو به فنا نهاده اما خارجیان بسیاری در مسافتهای طولانی از سیوند از سیوندی نوشته اند وکیلومترها را طی نموده تا سیوندی بیاموزند وسیوندی سخن گویند.نوشتار زیر تنها بخشی از تلاشهای این بزرگان است.   

 

 

زبان سیوندی از دید بیگانگان       مجتبی خرم سیوندی

                                                                               [e-mail]

سیوندی جزیره زبان مادی در پارس

 

به باور آندریاس(1),که لنتس(2),میه(3),بونیست,کریستنسن ومایرهوفر(4) گویش سیوندی ادامه زبان مادی است  وسیوند جزیره زبان مادی در پارس بوده است که این اندیشه(نظریه) استوار بر آواشناختی این زبان است.در زبان سیوندی و مادی,*x,*huایران باستان (svهندی باستان)به f دگرگونی یافته است.

اما بر گمان(عقیده) لکوک(5) با نگاه(توجه) به واژه farnahدر سنگنبشته های (کتیبه های) پارسی باستان خواسته زبان سیوندی را در خاور(مشرق) ایران ودر همسایگی خوری می داند.همچنین بر اندیشه ویندفور(6) گویشهای شمال خاورایران نیای سیوندی دارد.

به اندیشههوار(7) سیوندی با کردی همانندی(شباهت) دارد.آیلرز(8) نیز گفت که شاید نژاد سیوندیان گورانی بوده است. که این اندیشه بی پایه است چراکه سیوندی بامازنی وگیلکی نیز دیگر زبانهای ایرانی همانندی بسیاری دارد.

واندیشه ای بی پایه سیوندیان را سامی می خواند.

 

 

 

کتابهای سیوندی نگاشته شده بیگانگان(خارجیها)

شاید نوشته های آندریاس در سال 1878م نخسین آثار گردآوری شده باشد که اکنون در کتابخانه دانشگاه گوتینگن نگهداری می شود.این نوشته درباره سیوند اهالی آن پیشینه آن ونوشتار(مقاله) کوتاهی در باره آواشناسی ودستور(صرف) و واژنامه ای کوتاه که در سال 1939م به کوشش کریستنسن(1) منتشر شد.

در سال1883م ژوکوفسکی(9) هنگامی که در ایران بود چندین نوشته(متن) از پارسی به سیوندی باز گرداند(ترجمه کرد) این نوشته ها در سال1922چاپ شد که در این فرهنگ همگانی(جامع) واژه ها ودستورکنشهای(افعال) سیوندی آمده است.

در سال 1893هوار(7) دستنوشته های دانشمند ایرانی میرزا حسین تهرانی در باره زبان سیوندی را چاپ (منتشر)کرد.

پس از آن(بعدها) گایگر(10) با بهره گیری از نوشته های هوار وتهرانی نوشتارخود را نوشت وزبان سیوندی را با(جز) زبان های میانی(مرکزی) ایران برشمارد.

مان(11) در 1908 افسانه ای سیوندی را به همراه چند واژه نوشت..هدنک در این نوشته ها را به همراه دستور زبان سیوندی در سال 1926چاپ کرد.در این نوشته(اثر) هدنک آوانویسی تهرانی مان و ژوکوفسکی را باهم ارزیابی(مقایسه) کرد.او پیش از این در مورد سیوندی در سال1909 نوشتارهایی نوشته بود وسیوندی را از زبانهای ایرانی شمالی وشمال باختری(غربی) خوانده بود.

زالمان ژوکوفسکی ایوانف و رماسکویچ در 1912_1915در مورد ادبیات مردمی(عامیانه) سیوند نوشته هایی گرد آوردند وچندچارپاره(رباعی) وسروده(شعر) وداستان سیوندی را چاپ کردند(12).روماسکویچ(13) نوشتگانی(متنهایی) در مورد ادبیات مردمی سیوند گرد آوردو چند سروده وچارپاره سیوندی بهمراه بازگردانی روسی چند داستان سیوندی را در سال 1934چاپ نمود.(14)

مور گشترینه(15) کاوشهایی(مطالعاتی) روی زبان ودستور سیوندی انجام داد وکاوشهای آندریاس ژوکوفسکی و کریستنسن را بررسی وچند واژه به واژگان پیشین افزود نوشته های او در باره سیوند در نوشتارهایی بنام نامهای پایان یافته(مختوم) به  aدر زبانهای باختری آمده است(16). مور گشترینه(17) نیز همانند ردار(18) ویژگی شمال باختری بودن سیوندی را برشمرده (تاکید کرده) است.

نخستین کتاب آزاد(مستقل)از دید همزمانی سیوندی را لکوک(19) در سال1979 بچاپ رساند.

او به هنگام دیدار از سیوند(1971-1973) نوشته های زبان شناختی را از این زبان فراهم ساخت.این اثردربرگیرنده(شامل)آغاز(مقدمه){درباره سیوند, مردم آن, آگهی ها(اطلاعات)مردم(جامعه) شناختی سیوندی وتاریخچه کاوشهای(مطالعات)زبان سیوندی}وسه بخش(فصل) درباره دستور,نوشتگان(متن) وبازگردانی(ترجمه) آنهابه زبان فرانسوی بهمراه واژنامه است.

در سال 1989لکوک(20) نوشتار فشرده وکوتاه(مختصر) درباره دستور سیوندی وکتابشناسی آن درcompendium linguarum iranicarum  چاپ کرد

آیلرزدستاورده های(نتایج) بدست آمده از پژوهش خود رو (پس از سه سفر به سیونددر1933م 1939م 1979)در1988م چاپ کرد.این نوشته دربردارنده آغازین(مقدمه) ای بسیار(مفصل), دستور سیوندی,چندنوشتگان(متن) بازگردانی بهمراه فهرست واژگان بود.

نخستین اثر آزاد زبان سیوندی به زبان روسی را خانم مالچانووا از دید همزمانی-تاریخی چاپ نمود. خانم مالچانووا  پژوهشگر بنیاد(موسسه) زبانشناسی فرهنگستان روسیه است.که پیشتر چند نوشتار در مورد زبان سیوندی نگاشته بود.او نخستین پژوهشهای خود را در1973در مورد زبان سیوندی با گویشوری بومی آغاز نمود.او نوشته های ژوکوفسکی ومان را بررسی ودرست(اصلاح)ودستور(صرف)برخی کنشها را نوشت وچندین نوشته از پارسی وروسی به سیوندی بازگرداند(ترجمه کرد).

در سال1997 مالچانووا پنجمین جلد از "مبانی زبانشناسی ایرانی"<دستور تاریخی سیوندی >را چاپ کرد(21).ودر سال1999م در دومین جلد از زبانهای دنیا ,زبانهای ایرانی,زبان سیوندی را چاپ نمودکه به بررسی رده شناختی آن پرداخت.(22)

اودر سال2001 نوشتار حروف اضافه در سیوندی را نوشت(23).

کتاب گویش سیوندی از دیدهمزمانی-تاریخی را او در سال2003در 143صفحه در بنیاد زبانشناسی فرهنگستان علوم روسیه به چاپ رساند.کتاب در بردارنده نوشتار بسیار زبانشناختی درباره زبان سیوندی است که دربردارنده آغازین آواشناسی دستور واژگان وگزیده نوشتگان است.که در شماره های پسین در اینباره بیشتر سخن خواهیم راند.

 

 

 

چنانچه هر کدام از متون بالا یا هر نوشتاری در مورد سیوندی دارید با فرستادن و e-mail کردن آن برای ما محبت بی دریغ خویش را به ما مبذول دارید.

 

منابع:

 

 

1) Andreas, F.C., Christensen, A., Iranische Dialektaufzeichnungen aus dem Nachlass, von F.C.

Andreas. Zusammen mit Kaj Barr und W.B. Henning bearb. und hrsg. von Arthur Christensen: Erster

Teil: Sâ ª va« nd⪠, ya« zdâ ª und soª â ª . Abhandlungen der Gesellschaft der Wissenchaften zu Go« ttingen.

Phil.-hist. kl., 3. Folge. B., 1939, Nr. 11. (p. 16)

2) Lentz, W., ``Die nordiranische Elemente in der neupersischen Literatursprache bei Firdosi''.

Zeitschrift fur Indologie und Iranistik. Leipzig, 1926, Bd. 4, H. 2. (p. 288)

3) Meillet, A., Grammaire du vieux-perse.2 e¨ d., entierement corrige¨ e et augmente¨ e par E¨ . Benveniste,

1931. (p. 10)

4) Mayrhofer, M., ``Die Rekonstruktion des Medischen''. Anzeiger der osterreichischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. kl: Jg. 1968 (105), N.1. Wien, 1969 (p. 5)

5) Lecog, P., ``Excursus: A propos du Fûme© deý'', Archäologische Mitteilungen aus Iran, Ergänzungsband

10. Berlin 1983.

6) Windfuhr, G.L., ``Isoglosses:A Sketch on Persians and Parthians, Kurds and Mede''. MonumentumH.S. Nyberg. vol. 5. Te¨ he¨ ran-Lie© ge, 1975 (Acta Iranica)

7)Huart, Cl., ``Le dialecte de si ª weª nd''. Journal asiatique. P., IX-me se¨ r. 1893 T. 1.

8) Eilers, W., Westiranische Mundarten . III: Die Mundart von sivand. Stuttgart, 1988.

9) Zhukovskii V.A., Materialy dlya izucheniya persidskikh narechi⦠. Ch. 2: Dialekty polocy goroda

Semnana: Sengiser, Shemerzod. Dialekty polosy goroda isfagana: sede, gyaz, kyafron. Dialekty polocy

goroda shiraza: Sivand, Abdui. Guranski⦠dialekt drevni talakhedeshk. Narechiya evreev goroda

kashana. Narechie derevni Tajrish. Vyp. I. 1. Teksty, 2 Slovar. Pg., 1922.

10) 12) Geiger, W., ``Kleinere Dialikte und Dialektgruppen III: Centrale Dialekte''. GIPh . 1898-1901. Bd I,

Abt. 2.

11) Mann, O., Hadank, K., Kordisch-Persische Forschungen. Abt. III: Nordwest-iranische Dialekte.

Bd. I: Die Mundarten von khunsa« r, Mahallaª t Nata« nz, Nayin, Sa« mna¦ n, Sâ ¦ va« nd und soª . Kohruª d B., 1926.

12) Ivanov, V.A., ``Neskol'ko obraztsov persidsko⦠narodno⦠poezii'', ZVORAO , T. XXIII. Pg., 1915.

13) Romaskevich, 'A.A., ``Persidskie narodnye chetverostishiya''. II''. ZVORAO . Pr., 1921 T. 25.

14) . ``Persidskie skazki''. Persidskie narodnye skazki. Podbor, perev., primech. i vstup. stat'ya A.A.

Pomaskevicha. M.L., 1934.

15) Morgenstierne, G., ``Stray Notes on Persian Dialects''. NTS . 1960 No. 19. (p. 134-139).

16) Morgenstierne, G., ``Feminine Nouns in -a in Western Iranian Dialects'', A. Locust's Leg: Studies inÃhonour of S.H. Taqizadeh . L., 1962.

17) Morgenstierne, G., Neu-iranische Sprachen'', HbO. 1958. Abt. 1, Bd. 4: Iranistik. Abschn 1.

Linguistik.

18) Redard, G., Other Iranian languages. GTL. The Hague, Paris, 1970. vol. 6.

19) Lecoq, P., Le dialecte de Sivand. Wiesbaden, 1979.

20) Lecoq, P., Les dialectes du centre de l'Iran, CLI. 1989.

21) Molchanova, E.K., ``Onekotorykh foneticheskikh osobennostyakh sivendi'', Iranckoe yazykoznanie:

(k 75-letiyu prof. V.I. Abaeva). M. 1976.

22) Molchanova E.K., ``sivendi'' OIYA, 1997.

23) Molchanova, E.K., ``Sivendi yazyk/dialekt'', Yazyki mira. Iranskie yazyki. II. Severo-zapadnye

iranskie yazyki. M., 1999.

 

 

 

احیا خط میخی در زبان سیوندی

 زبان سیوندی تا حدود هشتاد سال پیش با خط میخی نوشته می شده واکثر باستانشناسان در زمان کاوشهای تخت جمشید سیوندیان بوده اند اما در زمان رضاخان وسالهای اخیر روبه فراموشی نهاده است الفبا و آواشناسی آن توسط آندریاس ودیگر زبانشناسان در سالها پیش گردآوری شده است .اما متاسفانه هیچ کام از کتابها به فارسی ترجمه نشده وبیشتر روسی وکمتر فرانسوی وآلمانی بودن کتب کار ترجمه رامشکل کرده  که نبود یک بنیاد و موسسه در این رابطه کارها مشکلتر کردهاست وبی توجهی بیش از حد مسئولان محلی کار را بسیار مشکلتر

ساخت دانشکده زبانها وگویشهای ایرانی وباستانی در سیوند تنها راه نجات سیوندی

 

ساخت دانشکده زبانهای باستانی وایرانی در سیوند تنها راه نجات سیوندی

 

ساخت دانشکده زبانهای ایرانی  در سیوند که در پیش از انقلاب  برای جلوگیری از فرسایش گویشهای ایرانی وهمچنین باتوجه به قرارگرفتن سیوند میان نقش رستم تخت جمشید  وپاسارگادبرای مطالعه بر روی خط میخی وزبا پهلوی توسط زبانشناسان خارجی وپس از انقلاب توسط زبانشناسان ایرانی وخارجی طرح گردید  که در پیش از انقلاب کارهایی هم صورت گرفت اما متاسفانه هیچگونه حمایتی از سوی مسئولان استان وشهرستان در پس از انقلاب انجام نپذیرفت وساخت دانشکده عملی نشد.

 

 

 

 با فرستادن هرگونه عکس یا مطلبی در مورد سیوند یا سیوندی که دارید در حفظ ومعرفی فرهنگ وزبان سیوند به تمام مردم به ما کمک نمایید.

 

 

شئرباگرآ سیوندی/ ترانه های سیوندی

 فولکلورموسیقی مردم است موسیقی که هیچ شاعری ندارد وشاعرش زمان است آمدن ورفتن مردم درجوی زمان بند بند فولکلور یا موسیقی مردمی را پدید می آوردفولکلور بازتاب فرهنگ گذشته آداب  ورسوم یک قوم است که در کشاکش شادی ها غم ها جنگ ها و آیین های یک قوم شکل می گیرد.در زبان سیوندی این اشعار بنام "شئربا" یا "شهربا" نام گرفته و شادی ها غم ها وآیینهای همیشه زنده سیوندیان است از گذشته تا حال و آینده این ترانه ها که بیشتر در عروسی ها و یا غمها ناخود آگاه شکل گرفته که از مهمترین شئرباهای سیوندی می توان به ترانه معروف"بر بشیمه" با این بیت آغازین

*بربشیمه بربشیمه تا چنار لاله سار

  چو اشکنیمه پرد ببندیمه تا گدار

برخی دیگر از شئرباها که در عزاداری ها شکل گرفته که و با تکرار واژه "رود رود ..." آهنگ به خود گرفته است "رود" واژه ایست ایرانی که در سیوندی نیز به معنای فرزند بکار رفته است .این واژه در ایران باستان نیز به همین معنی بوده چونان که در شاهنامه فردوسی بزرگ نیز نام دختر مهراب کابلی وسیندخت همسر زال و مادر رستم "رودابه" از دو واژه رود(فرزند)+آبه(روشنی) تشکیل یافته است."رود رود ..." آهنگی است همراه با موسیقی گریه که در زبان سیوندی وشئرباهای آن عمومیت پیدا کرده ودر همه مجالس عزاداری از ختم  مرحومان که در سیوندی به آن "پرسه" یا "پرسا" می گویند تا در سوگواری امام حسین (ع) گرفته موسیقی وآهنگ این "شئربا"ها را تشکیل می دهد.

شئرباهای سیوندی امروزه نیازمند تدوین نگهداری وتوجه بیشتر است. چنانچه به شئرباهای سیوندی دسترسی دارید برای ما بفرستید تا همگی در نگهداری وحفظ بخشی از تمدن ایران کهن سهیم باشیم

مطالب پیشین

درس26 تغییر شکل برخی واژگان سیوندی در جاهای مختلف

در زبان سیوندی گاه برخی از واژگان در جاهای گوناگون بصورت دیگری بکار می روند که هیچ قاعده ای در مورد بکارگیری وجود ندارد وتنها براساس شنیدن می توان فهمید که در هر جا از چه کلمه ای استفاده کرد.مثلا واژه "جا"را در سیوندی در نظر بگیرید.

یوردشا اینگانن:yordesha inganen   (جایشان اینجاست)     جا:yord       

گلیت نوئره:golit nowere  (به جایی از تو نخورد)               جا:gol

یاتا بناش:yata ben(w)ash  (جایت را بینداز)                    جا:ya

اینگا برشین:i(n)ga bershin  (اینجا بنشین)                       جا:ga

کنگا کت:konga kat  (کجا افتاد)

کآ بجکی:ka(w)a bejeki  (کجا بدوم (بگریزم))                

هرگلی مگاتا بشیکه :har goli megata besheike (هرجا میخواهید بروید)

یوردما نمگنه:yordema namegene (جایمان نمیشود)

اونگا پسینن:u(w)nga pasinen (آنجا عصر است)

یا به یا که:ya be ya ke (جا به جا کن)

 

تفاوت واژه ماه آسمان و ماه تقویمی در زبان سیوندی-مجتبی خرم

(siy)تو زووآن ئ سیوندی همنه زووآن گر کائنه(کهن/باستانی) مئاشیمه مآی/ماه ای فقط تو سیوندی مندان توفارسی ا میان شیان ا دوکآناش ماشونه "ماه"  تو کردی شمالیم هنی مندان "mang"/"mah تو اینگیلیسی م هند"moon/"month" تو سیوندیم هند دامنا نیآ کریکه:

مآی روشا: maay rusha

مآی اول ئ واهار:    maay aval-i vahar

همی مانه

ماه وینیشدا:ma(h) vinishda 

ماه گرتش:ma(h) gortesh 

زووآن همه زووآن قرسین چی گر اوستایی توش خیلین همه بایه نیاش داریمه وسیوندیا سیوندی گپ ویندیمه ایه شمئم نبشتای(مقاله) داریکه بری همه بیکینیکه تا هموما سیوندیا سیوندی گپ بدیمه...

 

(fa)یکی از ویژگی های زبانهای ایرانی در قدیم تفاوت میان ماه آسمان و "ماه تقویمی" بوده است برای مثال در زبان انگلیسی( "moon/"month") بکار می رود این ویژگی متاسفانه در فارسی از بین رفته مثلا "ماه رمضان/تیرماه" یا"ماه تابان" ودر میان زبانهای ایرانی تنها در کوردی شمالی وسیوندی بازتاب خویش را حفظ نموده است. مثلا در کوردی شمالی "mang"/"mah" به ترتیب برای ماه آسمان وماه تقویمی بکار گرفته می شود. در زبان سیوندی برای ماه آسمان از واژه ماه/ma(h) ولی برای ماه تقویمی مآی/maay  بکار گرفته می شود برای نمونه:

مآی روشا: maay rusha (ماه رمضان)

مآی اول ئ واهار:    maay aval-i vahar

یا

ماه وینیشدا:ma(h) vinishda  (ماه برآمد)

ماه گرتش:ma(h) gortesh  (ماه گرفت)

---

عدم سره نویسی وشکسته نویسی در زبان سیوندی

 

در زبان سیوندی برخلاف فارسی معاصر وعامیانه که "ا" به "و" تبدیل می شود هیچ گاه شکسته نویسی وجود ندارد و"ا" به "و" تبدیل نمی شود. و لهجه حاکم بر سیوندی دری است.برای نمونه

فارسی عامیانه(نادرست)	سیوندی(درست)
خیابون	خیابان
تهرون	تهران
میدون	میدان
زعفرون	زعفران
گرون	گران

این قاعده در سیوندی آنچنان حاکم شده که بر روی برخی واژگان هم تاثیر نهاده است.برای مثال

کازرون

کازران:kazeran

 

 

واژگان زبان سیوندی نزدیکی بسیار با زبان پهلوی دارند وبرخلاف فارسی امروز "و" به "ب" تبدیل نگشته است.مانند زیر:

 

بهتر	وه تر:vahtar
بره	وره:vare
بیست	ویس:vis
بس/کافی	وس:vas
بیشتر	ویشتر:vishtar
بر	ور:var
بهترین	وه ترین:vahtarin
بهار	واهار:vahar
برف	ورف:varf
باران	واران:vara(n)
برگ	ولگ:valg
باز	واز:vaz
بید	وی:vi
بهانه	وانه:vane

 

آموزش زبان سیوندی-درس23- عدم راهیافت واژگان عربی در سیوندی برخلاف فارسی –

یکی از ویژگی های زبان سیوندی عدم اختلاط وآمیزش با عربی است وهمواره از واژگان پارسی وکهن استفاده و واژگان عربی برخلاف فارسی معاصر هیچ گاه در سیوندی جایگزین واژگان ایرانی نگشته است نمونه های زیر چنین ویژگی را نشان می دهد. یعنی واژگان ستون راست هیچگاه در سیوندی جایگزین واژگان ستون چپ نمی شوند.

 

عربی	پهلوی وسیوندی
داخل	تو
وسط	میان
لباس	رخت
حرف	گپ
اسم	نام
ختم	پرسه
عصر	پسین
وضو	دست نماز
مناره	گلدسته
قصه	متل

 

درس 22-مونث و مذکر در زبان سیوندی :نیرا و مایه تو زوآن سیوندی

(siy)ایه بآت تو زوآن سیوندی نامیا بکار بگری ایه نام نیرا به -i وایه نام مایه به å-را مرانی پشت نام ایمانه ی

zhen-å u (ژنا او) pil_i siya(پیل ی سیه)

همنه دامن ه ولگه:

Det_ å dadiyam(دتا ددیام)

te kor_i ke handi (ته کر ی کی هندی)

 

(fa)در زبان سیوندی در توالی مضاف و مضاف الیه ادات اضافه با توجه به جنس مضاف متفاوت است. å_(مونث)  _i(مذکر) مانند zhen-å u(زن او) pil_i siya(پول سیاه(خرد)) یا مثالهای زیر:

Det_ å dadiyam(دختر خواهرم)

te kor_i ke handi (تو پسر کیستی)

 

سیوندیا سیوندی گپ ویندیکه

هاره موچی ا آدمگر الکی که خیلی ادآشا منه سیوندی مزانونه سیوندی که ماشا گپ ویندونه هرچی کلمه ی قریبانه مرانونه تو سیوندی ادعاشا رم منه خیلی مزانونه سیوندیم همیشا خرابشا کرشانه شیان. سیوندی گپ ویندین هنر نوند سیوندیا سیوندی گپ دین هنرن.هاره هرگلی ا دنیا که بشی زوآن فیشا را نیا مدارونه ونملونه کلمه گر قریبا بیه تو ژوآنشا آما همه سیوندی گر منازیمه به فیما که کلمه گر قریبه مرانونیمه تو سیوندی.ایه همی مانه بشیمه جلو تا چن سال ه دیه سیوندیم نریمه هموش گنیان قریبه.بیمه هموها کمک کریمه سیوندیا نیا داریمه همومانه دوئا باما ا2500سال ورازی نیاشادردان همه ایالگر کورشیمه با فین کورش توگئانما زنده گنه.وسیوندیا سیوندی گپ ویندیمه.

کمک کریکه به همه وگپگر خاش و ولتارا بری همه بیکینکه تا هموما سیوندیا سیوندی گپ ویندیمه

آموزش زبان سیوندی-درس19-جمع بستن در زبان سیوندی

در زبان سیوندی برای جمع بستن واژگان واسامی از پسوند "گر:gar"وافزودن آن به واژه پدید می آید.بعبارت دیگر:

مفرد +گر=جمع

برای نمونه:

سیوندی+گر=سیوندی گر(سیوندی ها)

کمچیلو+گر=کمچیلوگر(قاشق ها)

پرد+گر=پردگر(پل ها)

این نمونه جمع کردن همانند فارسی جزیی از برخی واژگان گردیده وکلمه مفرد دیگری را بوجود آورده است.یعنی:

مفرد+گر=واژه مفردی تازه

برای نمونه:

سید+گر=سیدگرseidgar(سیدون.روستایی در نزدیکی سیوند

 

 

شباهت سیوندی با گیلکی ومازندرانی

سیوندی به همراه "گیلکی" "مازندرانی" " کردی کرمانجی" "کردی سورانی" "زازا-گورانی"  "بلوچی" "تالشی"جز زبانهای ایرانی شمال غربی محسوب می شوند به شباهت سیوندی با گیلکی توجه کنید

  persian            Gilaki            Sivandi           English   

 Dim                dim                   face                  صورت

Purd               perd               bridge                 پل         

Nesä              nesä             shadow                 سایه

Boshu             Beshe                  go                  برو

 zhena             zhen             Woman                 زن

Esare             Esare                 Star                ستاره

تفاوت واژه ماه آسمان و ماه تقویمی در زبان سیوندی-مجتبی خرم

(siy)تو زووآن ئ سیوندی همنه زووآن گر کائنه(کهن/باستانی) مئاشیمه مآی/ماه ای فقط تو سیوندی مندان توفارسی ا میان شیان ا دوکآناش ماشونه "ماه"  تو کردی شمالیم هنی مندان "mang"/"mah تو اینگیلیسی م هند"moon/"month" تو سیوندیم هند دامنا نیآ کریکه:

مآی روشا: maay rusha

مآی اول ئ واهار:    maay aval-i vahar

همی مانه

ماه وینیشدا:ma(h) vinishda 

ماه گرتش:ma(h) gortesh 

زووآن همه زووآن قرسین چی گر اوستایی توش خیلین همه بایه نیاش داریمه وسیوندیا سیوندی گپ ویندیمه ایه شمئم نبشتای(مقاله) داریکه بری همه بیکینیکه تا هموما سیوندیا سیوندی گپ بدیمه...

 

(fa)یکی از ویژگی های زبانهای ایرانی در قدیم تفاوت میان ماه آسمان و "ماه تقویمی" بوده است برای مثال در زبان انگلیسی( "moon/"month") بکار می رود این ویژگی متاسفانه در فارسی از بین رفته مثلا "ماه رمضان/تیرماه" یا"ماه تابان" ودر میان زبانهای ایرانی تنها در کوردی شمالی وسیوندی بازتاب خویش را حفظ نموده است. مثلا در کوردی شمالی "mang"/"mah" به ترتیب برای ماه آسمان وماه تقویمی بکار گرفته می شود. در زبان سیوندی برای ماه آسمان از واژه ماه/ma(h) ولی برای ماه تقویمی مآی/maay  بکار گرفته می شود برای نمونه:

مآی روشا: maay rusha (ماه رمضان)

مآی اول ئ واهار:    maay aval-i vahar

یا

ماه وینیشدا:ma(h) vinishda  (ماه برآمد)

ماه گرتش:ma(h) gortesh  (ماه گرفت)

آموزش سیوندی-افعال-مجتبی خرم

نظام فعل سیوندی آمیزه ای از ترکیب وتحلیل است در صیغه های زمان حال ترکیب مسلط است . گذشته افعال لازم با استفاده از شناسه های شخصی به ستاک گذشته می پیوندند ساخته می شوند.اما گذشته افعال متعدی به کمک ضمایر شخصی متصل ساخته می شوند.یعنی در زبان سیوندی صرف فعل به دو صورت  که هم برای فعل لازم وهم فعل متعدی بکار گرفته می شود ودیگری این شیوه است که تنها برای فعل متعدی استفاده می گردد.مثال

Nijoo_m fard   یا nijoo fard_em   که هردو امکان پذیر است

(دوم شخص) pelpel_et fard  یا   pelpel fard_et

(سوم شخص)deshman_esh da  یا  deshman deyesh  (فحش داد)

صرف ونهو و افعال سیوندی را می توانید در ادامه مطلب ببینید

ادامه نوشته

درس26 تغییر شکل برخی واژگان سیوندی در جاهای مختلف

در زبان سیوندی گاه برخی از واژگان در جاهای گوناگون بصورت دیگری بکار می روند که هیچ قاعده ای در مورد بکارگیری وجود ندارد وتنها براساس شنیدن می توان فهمید که در هر جا از چه کلمه ای استفاده کرد.مثلا واژه "جا"را در سیوندی در نظر بگیرید.

یوردشا اینگانن:yordesha inganen   (جایشان اینجاست)     جا:yord       

گلیت نوئره:golit nowere  (به جایی از تو نخورد)               جا:gol

یاتا بناش:yata ben(w)ash  (جایت را بینداز)                    جا:ya

اینگا برشین:i(n)ga bershin  (اینجا بنشین)                       جا:ga

کنگا کت:konga kat  (کجا افتاد)

کآ بجکی:ka(w)a bejeki  (کجا بدوم (بگریزم))                

هرگلی مگاتا بشیکه :har goli megata besheike (هرجا میخواهید بروید)

یوردما نمگنه:yordema namegene (جایمان نمیشود)

اونگا پسینن:u(w)nga pasinen (آنجا عصر است)

یا به یا که:ya be ya ke (جا به جا کن)

درس28

 

درس28

واژگان زبان سیوندی نزدیکی بسیار با زبان پهلوی دارند وبرخلاف فارسی امروز "و" به "ب" تبدیل نگشته است.مانند زیر:

 

بهتر	وه تر:vahtar
بره	وره:vare
بیست	ویس:vis
بس/کافی	وس:vas
بیشتر	ویشتر:vishtar
بر	ور:var
بهترین	وه ترین:vahtarin
بهار	واهار:vahar
برف	ورف:varf
باران	واران:vara(n)
برگ	ولگ:valg
باز	واز:vaz
بید	وی:vi
بهانه	وانه:vane

 

آموزش زبان سیوندی-درس23- عدم راهیافت واژگان عربی در سیوندی برخلاف فارسی –

 

درس23

یکی از ویژگی های زبان سیوندی عدم اختلاط وآمیزش با عربی است وهمواره از واژگان پارسی وکهن استفاده و واژگان عربی برخلاف فارسی معاصر هیچ گاه در سیوندی جایگزین واژگان ایرانی نگشته است نمونه های زیر چنین ویژگی را نشان می دهد. یعنی واژگان ستون راست هیچگاه در سیوندی جایگزین واژگان ستون چپ نمی شوند.

 

عربی	پهلوی وسیوندی
داخل	تو
وسط	میان
لباس	رخت
حرف	گپ
اسم	نام
ختم	پرسه
عصر	پسین
وضو	دست نماز
مناره	گلدسته
قصه	متل

 

 

 

درس 22-مونث و مذکر در زبان سیوندی :نیرا و مایه تو زوآن سیوندی

مونث و مذکر در زبان سیوندی :نیرا و مایه تو زوآن سیوندی

(siy)ایه بآت تو زوآن سیوندی نامیا بکار بگری ایه نام نیرا به -i وایه نام مایه به å-را مرانی پشت نام ایمانه ی

zhen-å u (ژنا او) pil_i siya(پیل ی سیه)

همنه دامن ه ولگه:

Det_ å dadiyam(دتا ددیام)

te kor_i ke handi (ته کر ی کی هندی)

 

(fa)در زبان سیوندی در توالی مضاف و مضاف الیه ادات اضافه با توجه به جنس مضاف متفاوت است. å_(مونث)  _i(مذکر) مانند zhen-å u(زن او) pil_i siya(پول سیاه(خرد)) یا مثالهای زیر:

Det_ å dadiyam(دختر خواهرم)

te kor_i ke handi (تو پسر کیستی)

سیوندیا سیوندی گپ ویندیکه

 

هاره موچی ا آدمگر الکی که خیلی ادآشا منه سیوندی مزانونه سیوندی که ماشا گپ ویندونه هرچی کلمه ی قریبانه مرانونه تو سیوندی ادعاشا رم منه خیلی مزانونه سیوندیم همیشا خرابشا کرشانه شیان. سیوندی گپ ویندین هنر نوند سیوندیا سیوندی گپ دین هنرن.هاره هرگلی ا دنیا که بشی زوآن فیشا را نیا مدارونه ونملونه کلمه گر قریبا بیه تو ژوآنشا آما همه سیوندی گر منازیمه به فیما که کلمه گر قریبه مرانونیمه تو سیوندی.ایه همی مانه بشیمه جلو تا چن سال ه دیه سیوندیم نریمه هموش گنیان قریبه.بیمه هموها کمک کریمه سیوندیا نیا داریمه همومانه دوئا باما ا2500سال ورازی نیاشادردان همه ایالگر کورشیمه با فین کورش توگئانما زنده گنه.وسیوندیا سیوندی گپ ویندیمه.

کمک کریکه به همه وگپگر خاش و ولتارا بری همه بیکینکه تا هموما سیوندیا سیوندی گپ ویندیمه

آموزش زبان سیوندی-درس19-جمع بستن در زبان سیوندی

آموزش زبان سیوندی-درس19-جمع بستن در زبان سیوندی

 در زبان سیوندی برای جمع بستن واژگان واسامی از پسوند "گر:gar"وافزودن آن به واژه پدید می آید.بعبارت دیگر:

مفرد +گر=جمع

برای نمونه:

سیوندی+گر=سیوندی گر(سیوندی ها)

کمچیلو+گر=کمچیلوگر(قاشق ها)

پرد+گر=پردگر(پل ها)

این نمونه جمع کردن همانند فارسی جزیی از برخی واژگان گردیده وکلمه مفرد دیگری را بوجود آورده است.یعنی:

مفرد+گر=واژه مفردی تازه

برای نمونه:

سید+گر=سیدگرseidgar(سیدون.روستایی در نزدیکی سیوند

خط و الفبای سیوندی

 سیوندی همانند ایران باستان مصوتهای بیشتری از فارسی امروزی دارد و صامتهای سیوندی با فارسی امروز متفاوت می باشد و خط امروزی فارسی  نمی تواند همه مصوتها وصامتهای سیوندی را بیان نماید زبان سیوندی تا 80 سال پیش از خط میخی بهره می برده امیدواریم تا دو سه ماه آینده بتوانیم با خط میخی سیوندی در این وبلاگ استفاده کنیم اما م اکنون با همان خط فارسی وتغییراتی در آن تلاش کرده ایم همه صامت ها و مصوتها را در آن بگنجانیم در آینده ممکن است علامت برخی آواها تغییر کند اما مصوتها وصامتها در سیوندی همین می باشد. گنجینه واژگان که اکنون به وبلاگ افزوده گردیده بر اساس چنین آوا نویسی تنظیم شده است.

همچنین در زبان سیوندی دو نوع ق وجود داردیکی واج انسدادی ملازی(نشانه الفباییqبر روی آن یک نقطه) و دیگری واج سایشی نرمکامی(نشانه الفباییq) تا کنون بیش از دویست واژه سیوندی که این دو واج در آن باشد گرد آوری شده که در آینده نزدیک تفکیک ودر اختیار شما قرار خواهد گرفت.

اکنون گنجینه واژگان سیوندی وبلاگ بر این اساس تنظیم شده و بزودی واژگان دیگری نیز به آن افزوده می گردد.

 

 

مصوتها

 

آء اء

(نشانه الفبایی aبر روی آن یک خط راست )

آ در سیوندی برخلاف فارسی معاصر  همانند ایران باستان تلفظ می گردد بدین صورت کهکشیده تر از آ ا امروز فارسی همنند ا عربی در "شاعر" که برای تمایز آ سیوندی از آ فارسی به آن ء افزوده گردیده اصولا ء در سیوندی به معنای کشیدگی مصوت است

اآء

این مصوت در فارسی وجود ندارد و بدین صورت است "آ کوتاه+wبسیار کوتاه+آ بلندو کشیده) این مصوت در میانه واژه یا در آخر آن می آید.

مانند:

باآء:پدر

ژاآءل:جوان

اَ  ـَ

(نشانه الفبایی:a)

همانند اَ  ـَ  در فارسی

 

؛

اَ ـَ تکیه دار یا شاید( ـَ+ه بسیار ناملوس و کوتاه)

این مصوت در میانه واژگان یا آخر آنها پدیدار می گردد.

 

اِ   ـِ

(نشانه الفباییe)

همانند اِ ـِ در فارسی

,

اِ   ـِ تکیه دار و یا شاید(ـِ+هبسیار ناملموس و کوتاه)

این مصوت در میانه واژگان یا آخر آنها پدیدار می گردد.

 

اُ   ـُ

(نشانه الفبایی o)

همانند اُ در فارسی امروز

 

ٌ

اُ   ـُ تکیه دار ویا شاید(ـُ+ه بسیار کوتاه و ناملموس)

 

ایٍ    یٍ

(نشانه الفباییi)

 ای کوتاه همانند کسره عربی

این مصوت در میانه واژگان وبیشتر در آخر واژگان سیوندی قرار می گیرد.

 

ایء  یء

(نشانه الفباییiبر روی آن یک خط کشیده صاف)

ای بلند،

یٍ ـیء

این مصوت مرکب به نظر می رسد از ادغام دو مصوت "ای کوتاه+ای بلند" تشکیل شده باشد

مانند:

لیٍ ـیء:رختخواب

 

اوٍ  وٍ

(نشانه الفباییu)

او کوتاه  

 

اوء  وء

(نشانه الفباییuبر روی آن یک خط راست)

او بلند

 

وٍـوء

این مصوت مرکب از دو مصوت زیر تشکیل یافته است که بیشتر در آخر واژه های سیوندی پیدا می شود.

"او کوتاه+او بلند"

مانند:

نوٍـوء:نو،تازه

 

صامت ها

 

بـ  ب

(نشانه الفباییb)

پـ  پ

(نشانه الفباییp)

تـ  ت

(نشانه الفباییt)

جـ  ج

(نشانه الفباییjبر روی آن یک علامت فلش رو به پایین)

چـ  چ

(نشانه الفباییcبر روی آن یک علامت فلش رو به پایین)

خـ خ

(نشانه الفباییx)

د

(نشانه الفباییd)

ذ

(نشانه الفبایی زیکمای کوچک)

ر

(نشانه الفباییr)

رٍ

(نشانه الفبایی r در زیر آن یک نقطه)

این صامت همانند مصوت تلفظ می شود به طوری که هنگام تلفظ دهان باز می ماند ویا به عبارتی آرام تر از ر تلفظ می گردد.که بیشتر در آخر کلمات واقع می گردد.

مانند:

گَرٍ:ها،علامت جمع در زبان سیوندی

 

ز

(نشانه الفباییz)

ژ

(نشانه الفباییzبر روی آن یک فلش رو به پایین)

سـ  س

(نشانه الفباییs)

شـ  ش

(نشانه الفباییsبر روی آن یک فلش رو به پایین)

فـ  ف

(نشانه الفباییf)

 

قـً قً

قـ ق

در زبان سیوندی دو نوع ق وجود داردیکی واج انسدادی ملازی(نشانه الفباییqبر روی آن یک نقطه) و دیگری واج سایشی نرمکامی(نشانه الفباییq) تا کنون بیش از دویست واژه سیوندی که این دو واج در آن باشد گرد آوری شده که در آینده نزدیک تفکیک ودر اختیار شما قرار خواهد گرفت.

کـ  ک

(نشانه الفباییk)

گـ  گ

(نشانه الفباییg)

لـ  ل

(نشانه الفباییl)

مـ  م

(نشانه الفباییm)

نـً  نً

(نشانه الفباییn بر روی آن یک نقطه)

این صامت در فارسی امروز از بین رفته است.

ن + یک غنه ای نرمکامی

مانند:

پَنً:پنج

 

نـ  ن

(نشانه الفباییn)

و

(نشانه الفباییv)

ؤ

(نشانه الفباییw)

توجه داشته باشید که این صامت با    و تفاوت دارد وهمانندw انگلیسی تلفظ می گردد w در سیوندی از نظر واج شناختی بر خلاف فارسی موقعیت جداگانه ای دارد.

هـ  ه

(نشانه الفباییh)

یـ  ی

(نشانه الفباییy)

ئـ ئ

این یک صامت چاکنایی است که در آغاز کلمه قرار نمی گیر و در میانه واژه تلفظ می گردد.

مانند:

نَئریٍ:نداری

عدم سره نویسی وشکسته نویسی در زبان سیوندی

 

در زبان سیوندی برخلاف فارسی معاصر وعامیانه که "ا" به "و" تبدیل می شود هیچ گاه شکسته نویسی وجود ندارد و"ا" به "و" تبدیل نمی شود. و لهجه حاکم بر سیوندی دری است.برای نمونه

فارسی عامیانه(نادرست)	سیوندی(درست)
خیابون	خیابان
تهرون	تهران
میدون	میدان
زعفرون	زعفران
گرون	گران

این قاعده در سیوندی آنچنان حاکم شده که بر روی برخی واژگان هم تاثیر نهاده است.برای مثال

کازرون

کازران:kazeran