کوچه باغهای تاریخی سیوند در معرض نابودی
این کوچه باغها و که که در سالهای پیش از انقلاب به همراه کتیبه پهلوی تنگ خشک سیوند غار سیوند وگورستان صفوی سیوند وکاروانسرای سیوند برای ثبت در فهرست آثار ملی انتخاب شد که در سال7مهر1354کتیبه هخامنشی سیوند بشماره1111ودر تاریخ 11شهریور1382غار سیوند ودر فروردین 86 گورستان صفوی سیوند وسپس کاوانسرای سیوندثبت شد اما هنوز کوچه باغهای سیوند که روزی بیش از 800هکتار را در بر می گرفت واکنون 200هکتار آن تخریب شده در این فهرست به چشم نمی خورد وهر روزه بر تخریب آن افزوده می شود و دیوارهای کوچه باغهای تاریخی سیوند جای خود را به دیوار های بلوکی زشت می دهد ومسولین هیچ کاری تا به حال انجام نداده اند.اکثر این دیوارها توسط افرادی بنا می شود که از بیرون از سیوند به خرید باغ در سیوند اقدام می کنند ودیواری تاریخی را به راحتی از بین می برند.تمامی سیوندیان کوچه باغهای تاریخی را مانند میراث نیاکان پاس می دارند اما بیگانگان به خصوص مرودشتی های بسیار متمدن وبافرهنگ!!!!!وروستاهای بسیار با فرهنگتر از آن با آتش کشیدن کوچه باغها وتخریب آن در تلاشند تا سیوندیان را هم مانند خودشان بی اصالت وتمدن کنند. ومسولان مرودشتی واستان فارس هم با بی توجهی عمدی خود براین تخریب می افزایند.
جالب توجه است که بافت تاریخی خانه های سیوند فارس وکوچه باغهای آن بهمراه ماسوله گیلان میمند کرمان و ابیانه کاشان به عنوان روستاهای تاریخی ایران انتخاب شدند اما آن سه روستا در فهرست آثار ملی ثبت وحفاظت شدند اما خانه های تاریخی وپلکانی سیوند تقریبا ویران وکوچه باغها هم در حال ویرانی است.
همچنین ماسه برداری شرکتها از کف رودخانه وتخریب حیات رود سیوند همچنین احداث کارخانه رب گوجه وانتقال فاضلاب آن به جوی کوچه باغها وتردد ماشینها در کوچه باغها موجب تخریب آن شده است.
.
بافت کوچه باغهای تاریخی سیوند
چینه:
چینه در اصل مصالح اصلی دیوارهای کوچه باغهای سیوند است که با گل کردن خاک واضافه نمودن کاه که در زبان سیوندی به آن "سمر" می گویند تشکیل می شود . ساخت چینه باید بسیار ماهرانه صورت گیرد و گل چند روز بماند سپس برای دیوارگزاری آماده گردد. که در اثر بی توجهی سازمانهای مربوطه وبیگانگانی که در سیوند اقدام به خرید باغ می کنند جای خود را به دیوارهای بلوکی می دهد ومیراث چندین هزارساله به آسانی ویران می گردد.
برتا:
در زبان سیوندی به معنای درب می باشد که درهای باغها در قدیم چوبی ودر سالهای بعد بصورت شیروانی وحلب در آمده که در سیوند ساخته می شده است. هر برتا دارای یک کلول ویک سردر می باشد. که اما امروزه بدلیل عدم حمایت مسیولین استان ومرودشتی رو به فراموشی نهاده است.
کلول:
قفلهایی چوبی که بر سمت راست درب ها بر روی دیوار باغ کار گرفته می شود. این قفل که در سیوند ساخته می شود به نوعی صنایع دستی سیوند هم محسوب می شود.این قفلها از دو چوب تراشیده شده که بصورت کشویی در هم قرار می گیرند وبا کشیدن قطعه درونی به بیرون رفته و در پشت در قرار می گیرد وباعث بسته شدن در می شود که امروزه متاسفانه با بی توجهی مسیولان میراث فرهنگی رو به فراموشی نهاده است.
برجه:
که به فارسی همان پرچین که بر روی دیوار بر روی اشکره وهورده قرار می گیرد.
هورده:
چوبهایی هستند شبیه اشکره که بر روی دیواردرون چینه قرار میگیرند که از جنگلهای سیوند تهیه می شوند.
که در زبان سیوندی هورده نام دارند.
اشکره:
چوب هایی مخصوص که از جنگلهای سیوند بریده می شوند ودر اندازه های مورد نیاز تهیه می شوندو بر روی دیوار بکار گرفته می شوند تا برجه بر روی قرار گیرد.
دوسه:
به که در کناره رود خانه قرار دارند وآب را از رود سیوند به جو سیوند من منتقل می کند در سیوندی دوسه می گویند .دوسه از جو بزرگتر است.
جو:
به جوی اصلی که آب را از رود سیوند می گیرد وبرای کوچه باغها می برد در زبان سیوندی به آن جو می گویند.جو سیوند دارای اشکن های بسیاری میباشد. که در کنار جو نی که در سیوندی " لمان" می گویند و درخت بید که در سیوندی "وی" بکار می برند بسیار است. جو از دوسه کوچکتر است.
پرد:
در زبان سیوندی به معنای پل است .یکی از اصلیترین وزیباترین سازههای کوچه باغهای تاریخی سیوند می باشد.که بر روی نهرها وجوهای آب یا جلوی در باغها در اندازههای مختلف با چوب ساخته می شود.
اشکن:
به مکانهایی که بر روی جو در هر کوچه باغ قراردارد وآب را از جو به باغ ها می برد تمامی کوچه باغها بجز کیچه جفتی که دو اشکن دارد همگی دارای یک اشکن می باشند.از مهمترین اشکنهای سیوند می توان به اشکن ریگی اشکن فینی اشکن استواری اشکن مدباقری اشکن جفتی اشکن امامزاده و.... را می توان نام برد.
مسقن:
مکانهایی که برای تقسیم آب تهیه می شوند مسقن نام دارد هر اشکن دارای یک مسقن اصلی بزرگ وچند مسقن فرعی کوچکتر می باشد.
بور:
بور سدهای کوچکی که بر روی جوهای آب برای استفاده ازآب بسته می شود می گویند هر باغ دارای یک یا چند بور است. که متاسفانه امروزه بورهای سنتی هم جای خود را به آب بندهای آهنی می دهد.
بور از برم کوچتر است.
برم:
آب بند هایی همانند بور با این تفاوت که برم از بور بزرگتر است.
کوچه باغهای سیوند در چند سال اخیر
کوچه باغهای سیوند در سالهای اخیر آسیب فراوانی دیده عمده دلایل نابودی این کوچه باغها
1-ساخت کارخانه رب به یک وتخریب باغهای اطراف ورهاسازی فاضلاب آن به کوچه باغ چنانچه کوچه باغی که این کارخانه در آن قرار گرفته از تمامی کوچه باغها خرابتر است وکارخانه هم هیچ مسئولیتی را برعهده نمی گیرد ومسئولان نیز هیچ اقدامی علیه آن به عمل نمی آورند.
2-دوبانده کردن جاده شیراز اصفهان در پیچ سیوند وافتادن راه در میان کوچه باغها در حالی که این پروژه تاکنون تخریبهای زیادی برجا نهاده وهزینه های فراوانی خرج شده کارهای غیر کارشناسی باعث شده تا جاده ای که با هزینه ای کمتر می شد با احداث تونل سیوند از تخریب میراث تاریخی وفرهنگی پیشگیری نمود.
3-برداشت ماسه وشن از بستر رودخانه وتخریب رودخانه با لودر وبولدزر همچنین شستن ماسه توسط این شرکتها در آب رودسیوند وتردد کمپرسی وکامیون و بخصوص تراکتور که هیچکدام هم سیوندی نیستند. وصدور مجوز توسط سازمانهای مربوطه بدون هیچ دغدغه زیست محیطی وحفظ میراث فرهنگی باعث تخریب شده است.
4-فروش باغها به غیر سیوندیان وعدم داشتن تعصب سیوندی ونا آشنایی به فرهنگ وتمدن سیوندی باعث شده تا دیوارهای کهن وتاریخی جایگزین دیوارهای بلوکی شود.
5-و از مهمتر بی توجهی مسئولان مربوطه مانند سازمان میراث فرهنگی وگردشگری وصداو سیمای استان وشورا وشهرداری سیوند وهمچنین ارگان یا بنیادی برای حفاظت آن باعث تخریب آن شده است.
6-ورود غریبه ها به خصوص مرودشت و روستاهای اطراف آن در سالهای اخیر به سیوند وکوچه باغهای آن نیز باعث تخریب آن گشته است.
عکس های این بخش را در ادامه مطلب ببینید.
توجه داشته باشید که عکسهای این وبلاگ در اندازه بزرگ می باشند و امکان دیدن کامل عکس در وبلاگ نیست با ذخیره(save)تصاویر در سیستم خود به تصویر کامل بنگرید