ču kene

چو کنه / ču kene یا به فارسی چوب خط، چوبی است که بوسیله علامتهای روی آن و یا ایجاد علامت بر روی آن در اقتصاد سیوند بکار می رفته است.در مواردی فروشنده یا پیشه ور، برای هر واحد وزن یا خدماتی که ارایه می کرد، علامتی مخصوص را بر روی چو کنه کنده کاری می کرد. در مواردی دیگر نیز علامتی بر روی چوب ایجاد نگردیده و چوب جهت اندازی گیری استفاده می گردید. در واقع چوکنه استفاده کمتر از پول را در نظام مالی فراهم می کرده است. چوکنه در موارد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از:

قصابی

فروش گوشت در سیوند در گذشته بوسیله چوکنه قصابی انجام می گرفت. چوکنه قصابی دو تکه چوب به بلندای 50-20 سانتی متر که معمولا  از چوب سفیدار استفاده می گردید. بدین گونه که یکی از دو چوب نزد قصاب و دیگری مشتری بوده است و مشتری هنگام خرید گوشت چوکنه را نیز با خود برده و قصاب بنا به میزان فروش گوشت علامتی را روی چوکنه ای که نزد خودش بوده و چوکنه ای که نزد مشتری بوده ایجاد نموده و یکجا با مشتری حساب می کرده است در واقع سنت چوکنه نسیه فروشی و چوکنه دفتر حساب فروشنده بوده است.

معمولا برای نیم وقه (200گرم) یک علامت / و برای یه وقه (400 گرم) یک علامت /\ برای روی دو تکه چوب بوسیله چاقو قصاب کنده کاری می گردیده است.

سلمانی

برای سلمانی و اصلاح سر و صورت هر کس در سیوند دارای چوکنه بوده ا چوکنه سلمانی نیز همانند چوکنه قصابی معمولا از جنس سفیدار و به بلندی 20 تا 30 سانتی متر بوده است که پس از هر بار سلمانی ، دلاک خطی با کارد مخصوصش بر روی چوکنه می انداخته است که در بسیاری از موارد تسویه حساب موقع برداشت محصول و یا پایان سال مالی بوده است.

سلمانی همچنین وظیفه دلاکی مردم را نیز برعهده داشته و هنگام حمام رفتن شستن کمر و کیسه کشیدن بدن آنها را نیز انجام داده که اینکار نیز با ایجاد علامت بر روی چوکنه فرد همراه بوده و در موقع برداشت محصول تسویه حساب می شده است. البته کیسه کشیدن مربوط به اعیان و خوانین زورگو و ستمگر بوده و افراد عادی خودشان خود را می شسته اند.

قصاب، دلاک و هرکس دیگری که در ازادی فروش جنس و یا ارائه خدمات از این شیوه اقتصادی ( چوکنه ) استفاده می نموده به هنگام خرید محصول یا ارایه ی خدمات، همزمان با ایجاد علامت ویژه بر روی چوکنه ی خودش، بر روی چوکنه ای هم که نزد خریدار بود همان علامت را ایجاد می کرد و  در روز حساب و کتاب، هر دو چو کنه را با هم مقابله می کردند بدین صورت امکان اشتباه و اختلاف در حساب پدید نمی آمد.

چوکنه شِت

در سیوند شغل اصلی برخی دامداری بوده و بقیه مردم نیز که کشاورزی و یا پیشه دیگر داشته اند چند گوسفند نیز نگهداری می کرده اند که چرانیدن گوسفندان برعهده چوپان بوده است چون تعداد گوسفندان هر خانواده کم بوده و شیر روزانه آنها جهت دوغ،کره، پنیر و سایر فرآورده ای دامی مقرون بصرفه ( به سیوندی کیریچ مندی / kirič mandi ) نبوده است از همین رو هر چند خانواده شیرهای دوشیده شده خود را روی هم ریخته و به نوبت به یک خانواده می داده اند. هر خانواده هر چند روزی یکبار همه شیرهای شرکا را تصاحب کرده تا به میزان تولید فراورده لبنی مورد نظر برسد.

چوکنه شِت / čukene šet  یا به فارسی چوب خط شیر برخلاف چوکنه های خریدار و فروشنده یکی (یک عدد) بوده و جنس آن نیز از درخت تاک ( به سیوندی رز / rez ) بوده  و علامتی بر روی آن ایجاد نمی شده است.

در واقع چوکنه شِت معیاری برای اندازه گیری مایعات (شیر) بوده نه خرید و فروش که به همین دلیل نمی توان نام چوب خط را در ترجمه بر روی آن نهاد چرا که کاربرد آن با کاربرد چوب خط کاملا متفاوت می باشد.

 این نوع چوکنه بوسیله بندها یا جوانه های ( به سیوندی پُک / pok ) چوب میزان شیر تعیین می گردد بدین گونه که چوکنه شت را درون ظرف نهاده (ظرف نیز باید ثابت باشد و عوض نشود) و بر اساس ارتفاع شیر بوسیله جوانه های روی چوب رز مقدار آن و سهم هر شریک مشخص می شود.

برگرفته از کتاب تاریخ و فرهنگ سیوند ( در دست نگارش)