آموزش سیوندی-افعال-مجتبی خرم
گذشته ساده:ویرده ی ساده/viyrde i sade
|
داشتم :بیم/biyem |
داشتیم :بیماbiyema/: |
|
داشتی :بیت/biyet |
داشتید:بیتا/biyeta |
|
داشت:بیش/biyesh |
داشتند:biyeta/ |
|
بودم :بیام/biyam |
بودیم :بیمه/bime |
|
بودی :بییbiyey/ |
بودید :بیکه/biyeyke |
|
بود :بی/bi |
بودند :بینهbine/ |
|
بمیرم:گئآنم برشو/gaanembarshoo |
|
بمیر:گئانت برشو/gaanetbarshoo |
|
بمیرد:گئآنش برشو/gaaneshbarshoo |
|
بمیریم:گئآنمابرشو/gaanemabarshoo |
|
بمیرید:گئآنتابرشو/gaanetabarshoo |
|
بمیرند:گئآنشابرشو/gaaneshabarshoo |
ماضی نقلی:
|
نوشته ام:نبشتمن/nebeshtem |
|
نوشته ای:نبشتتن/nebeshteten |
|
نوشته است:نبشتشن/nebeshteshen |
|
نوشته ایم:نبشتمانه/nebeshtemane |
|
نوشته اید:نبشتتانه/nebeshtetane |
|
نوشته اند:نبشتشانه/nebeshteshane |
|
ترسیده ام:برکم شیان/barakem shiyan |
|
ترسیده ای:برکت شیان/baraket shiyan |
|
ترسیده است:برکش شیان/barakesh shiyan |
|
ترسیده ایم:برکما شیان/barakema shiyan |
|
ترسیده اید:برکتا شیان/baraketa shiyan |
|
ترسیده اند: برکشا شیان/barakesha shiyan |
ماضی بعید:وویرده ئ دیر:viyarde i dir
|
صدازده بودم:وانگم درده بی/vangem derde bi |
|
صدازده بوی:وانگت درده بی/vangema derde bi |
|
صدازده بود:واگش درده بی/vangesh derde bi |
|
صدازده بودیم:وانگمادرده بی/vangema derde bi |
|
صدازده بودید:وانگتا درده بی/vangeta derde bi |
|
صدازده بودند:وانگشا درده بی/vangesha derde bi |
|
ایستاده بودم:ویسکیه بیام/veysakiye biam |
|
ایستاده بود:ویسکیه بیی/veysakiye biyey |
|
ایستاده بود:ویسکیه بی/veysakiye bi |
|
ایستاده بودیم:ویسکیه بیمه/veysakiye bime |
|
ایستاده بودید:ویسکیه بییکه/veysakiye biyeyke |
|
ایستاده بودند:ویسکیه بیینه/vesakiye biyeyne |
مضارع التزامی
|
می روم:مه شی/me(h)shey |
|
می روی:مه شی/ me(h)shey |
|
می رود:موشو/mooshoo |
|
میرویم:مه شیمهme(h)sheyme |
|
می روید:مه شیکه/me(h)sheyke |
|
می روند:موشونه/mooshoone |
|
گم می شوم:ولوا مه نی/volva meney |
|
گم می شوی:ولوا مگنیvolva megeny |
|
گم می شود:ولوا مگنه/volva megene |
|
گم می شویم:ولوا مگنیمه/volvamegeneyme |
|
گم می شوید:ولوامگنیکه/vova megeneyke |
|
گم می شوند:ولوا مگنینونه/volvamegeynoone |
ماضی التزامی
|
حرف زده باشم: گپم ویندیه به /gapem vindeye be |
|
حرف زده باشی:گپت دیه به/gapet vindeye be |
|
حرف زده باشد:گپش وینده یه به/gapesh vindeye be |
|
حرف زده باشیم:گپما ویندیه به/gapema vindeye be |
|
حرف زده باشید:گپتا وینده یه به/gapeta vindeye be |
|
حرف زده باشند:گپشا وینده یه به/gapesha vindeye be |
|
پاره کرده باشم:دراندم به/derrandem be |
|
پاره کرده باشی:دراندت به/derandet be |
|
پاره کرده باشد:دراندش به/derrandesh be |
|
پاره کرده باشیم:دراندما به/derandema be |
|
پاره کرده باشید:دراندتا به/derrandeta be |
|
پاره کرده باشند:دراندشا به/derandesha be |
آینده:
|
می خواهم بدانم:مآم/مگام بزانی:maam/megam bezani |
|
می خواهی بدانی:مآت/مگات بزانی:maat/megat bezani |
|
می خواهد بداند:مآش/مگاش بزانه:mash/megash bezane |
|
می خواهیم بدانیم:مآما/مگاما بزانیمه:maama/megama bezanime |
|
میخواهید بدانید:مآتا/مگاتا بزانیکه: maata/megata bezanike |
|
میخواهند بدانند:مآشا/مگاشا بزانونه:maasha/megasha bezanoone |
|
می خواهم بپزم:مآم/مگام بگیرانی:maam/megam begeyranii |
|
می خواهی بپزی:مآت/مگات بگیرانی:maat/megat begeyranii |
|
می خواهد بپزد:مآش/مگاش بگیرانه:mash/megash begeyrane |
|
می خواهیم بپزیم:مآما/مگاما بگیرانیمه:maama/megama begeyranime |
|
میخواهید بپزید:مآتا/مگاتا بگیرانیکه: maata/megata begeyranike |
|
میخواهند بپزند:مآشا/مگاشا بگیرانونه:maasha/megasha begeyranoone |
مضارع اخباری:
|
بگویم:بئاشی/bwashi |
|
بگو:بئاش/bwash |
|
بگوید:بئاشه/bwashe |
|
بگوییم:بئاشیمه/bwashime |
|
بگویید:بئاشیکه:bwashike |
|
بگویند:بئاشونه/bwashoone |
|
بگریزم:بجکی/bejeki |
|
بگریز:بجک/bejek |
|
بگریزد:بجکه/bejeke |
|
بگریزیم:بجکیمه/bejekime |
|
بگریزید:بجکیکه/bejekike |
|
بگریزند:بجکونه/bejekone |
ماضی استمراری:
|
می خوردم:مفاردم/mefardem |
|
می خوردی:مفاردت/mefardet |
|
می خورد:مفاردش/mefardesh |
|
می خوردیم:مفاردما/mefardema |
|
می خوردید:مفاردتا/mefardeta |
|
می خوردند:مفاردشا/mefardesha |
|
می رقصم:چل مگری/chal mogori |
|
میرقصی:چل مگری/chal mogori |
|
می رقصد:چل مگره/chal mogore |
|
می رقصیم:چل مگریمه/chal mogorime |
|
می رقصید:چل مگریکه/chal mogorike |
|
می رقصند:چل مگرونه/chal mogoroone |
فعل نهی
|
نبارد:واگره/vagore |
|
ببارد:وانگره/vanagore |
|
درخت نکارم:نرشانی/narshani |
|
درخت نکاری:نرشانی/narshani |
|
درخت نکارد:نرشانه/narshane |
|
درخت نکاریم:نرشانیمه/nashanime |
|
درخت نکارید:نرشانیکه/narshanike |
|
درخت نکارند:نرشانونه/narshanoone |
نظام فعل سیوندی آمیزه ای از ترکیب وتحلیل است در صیغه های زمان حال ترکیب مسلط است . گذشته افعال لازم با استفاده از شناسه های شخصی به ستاک گذشته می پیوندند ساخته می شوند.اما گذشته افعال متعدی به کمک ضمایر شخصی متصل ساخته می شوند.یعنی در زبان سیوندی صرف فعل به دو صورت که هم برای فعل لازم وهم فعل متعدی بکار گرفته می شود ودیگری این شیوه است که تنها برای فعل متعدی استفاده می گردد.مثال
Nijoo_m fard یا nijoo fard_em که هردو امکان پذیر است
(دوم شخص) pelpel_et fard یا pelpel fard_et
(سوم شخص)deshman_esh da یا deshman deyesh (فحش داد)
پختن:
چون پختن فعل متعدی است از هر دو شیوه گفته شده می توان استفاده نمود پس
الف:فقط برای نان:
گذشته/ویردهviyarde
1- 2-
nan-em pat نانم پت (نان پختم) pat-em nan-i
nan-et pat pat-et .......
nan-esh pat pat-esh
nan-ema pat pet-ema
nan-eta pat pat-eta
nan-esha pat pat-sha
مضارع وآینده
Bepashi(بپزم)
Bepash
Bepashe
Bepashime
Bepashike
Bepashone
ب:برای گوشت وحبوبات(بار گذاشتن)
Ver-em ney(ورم نی)
Ver-et ney
Ver-sh ney
Ver-ema ney
Ver-ta ney
Ver-sha ney
پ:برای بقیه چیزها
-em geyriya(گیریا) ((غذایم)پخت) )geyriyamپختم)
-et geyriya geyriyey
-esh geyriya geyriya
-ema geyriya geyriyema
-ta geyriya geyriyeta
-sha geyriya geyriyesha
افعال
1-بیختن
الف)گذشته:ویرده/viyaerde
روش1 روش2
بیختم:فیتم/fitem اردم فیت:ard-em fit
بیختی:فیتی/fitey …-et fit
بیخت:فیت/fit fit …-esh
بیختیم:فیتیمه/fitime -ema fit...
بیختید:فیتیکه/fitike …-eta fit
بیختند:فیتینه/fitine …-esha fit
ب)
ببیزم:بیویشی/bivishi
ببیزی: بیویشی/bivishi
ببیزد:بیویشه/bivishe
ببیزیم:بیویشیمه/bivishime
بیبیزید:بیویشیکه/bivishke
ببیزند:بیویشونه/bivishoone
سوم شخص مفرد(ماضی) سوم شخص مفرد(مضارع)
2-افتادن کت:kat بوکو:bookoo(بیفتد)
گرفتن گرتش:gortesh بوگوره:bogore
کردن کردش:kerdesh بکره:bekare
خوردن فاردش:fardesh بوئره:boware
آمدن آمی:amey بره:bere
بردن بردش:berdesh ببر:bebar
توانستن تانسش:tanesesh بتانه:betane
گریستن گرد:gerd بگره:begere
هستن بی:bi هند:hand
دیدن دیش:diyesh بینه:bine
ماندن مند:mand بمانه:bemane
فروریختن تمبیا:tombiya بتمبیه:botombiye
فرو ریختن(خراب شدن) رمبیا:rombiya برمبیه:boronbiye
برداشتن ورش گرت:voresh gort وربگره:vorbogore
تغییر کردن واگیرا:vagira واگیره:vagire
تغییردادن واگیراندش:vagirandesh واگیرانه:vagirane
خریدن اسیش:eseyesh بسانه:besane
شناختن اشناختشeshnakhtes مشناسه:meshnase
شمردن: اشمردش:eshmerdesh
فرستادن کینیش:kiniyesh بیکینه:bikine
شدن گنا:gena بگنه:begene
مردن گئانش برشی گئانش برشو
مردن مرد:merd بمبره:bembere
دویدن/گریختن جکا:jeka بجکه:bejeke
ادرارکردن قژا:ghezha بقژه:beghezhe