سد سیوند سدی که چیزی برای سیوند نداشت ...

 

به طور كلي 2 ديدگاه در ارتباط با برنامه توسعه سدها در كشور وجود دارد. نخست اينكه بايد با ايجاد سد، پيش از آن كه آب‌هاي بلااستفاده از كشور خارج يا به خليج‌فارس وارد شود آنها را مهار كرد.

 اما ديدگاه مقابل با رويكرد منابع طبيعي بر اين باور است كه وقتي سد احداث مي‌شود عملاً مانع از جريان طبيعي آب در رودخانه در پايين دست سد مي‌شويم و اين اثرات مخربي روي محيط زيست، طبيعت و منابع طبيعي دارد، چرا كه وقتي به عنوان نمونه طول يك رودخانه 700كيلومتر باشد با ايجاد سد آب متمركز مي‌شود و حداكثر به جاي 700 كيلومتر آب در يك مسيل 20كيلومتري استفاده مي‌شود و آن 680كيلومتر از حيز انتفاع خارج مي‌شود و در نتيجه آب به آن نمي‌رسد و بيشه‌زارها، جنگل‌هاي بين‌راهي، درختچه‌هاي موجود در مسير رودخانه و منابع آب زيرزميني زيان مي‌بينند.

با آبگيري سد سیوند نزديك به 8 هزار اصله درخت 500 ساله عمدتاً از  نوع بنه و بادام نابود شد درختاني كه به دليل واقع‌شدن در ناحيه رويش ايراني‌• توراني از نظر تنوع و ذخيرگاه ژنتيكي منحصر به فرد و داراي اهميت ويژه‌اي بودند و زياني كه متوجه منابع طبيعي گردید حتي با جنگل‌كاري جايگزين هم جبران نخواهد شد، زيرا شكل‌گيري جنگل در حوزه‌هاي خشك ايران بر اثر يك فرايند تكامل يافته 2 هزار، بلكه 50 هزار ساله است و از آنجا كه پديده آلودگي هوا اقليم‌هاي خشك را خشك‌تر مي‌كند براي جايگزين اين درخت‌ها به 400 الي 500 سال زمان نياز است با اين شرط كه اقليم تغيير نكند.

از همين‌رو، نابودي و تخريب اين جنگل‌ها تنها ايران را دچار آشفتگي نخواهد كرد بلكه در كل اكسيژن و تلطيف هواي خاورميانه اثر مي‌گذارد و بر همين اساس است كه «اتحاديه جهاني حفاظت از منابع طبيعي»‌اعلام كرده است تنها در كشورهايي فعاليت مي‌كند كه قانون منابع طبيعي و مناطق حفاظت شديد به تاييد بالاترين مقام اجرايي آن كشور رسيده باشد و اين بدان خاطر است تا  مسئولي كه نسبت به ارزش‌هاي زيست‌محيطي منابع طبيعي اشراف ندارد به خاطر اجراي يك پروژه عمراني يا احداث يك جاده يا يك خط لوله گاز، جنگل‌هاي كشور را نابود نكند.

احياي جنگل در اكوسيستم‌هاي مرطوب مثل شمال با صرف هزينه‌هاي هنگفت امكان‌پذير است، اما در اكوسيستم‌هاي خشك خارج از شمال نظير ناحيه رويش ايراني• توراني در فارس كه ميزان بارندگي 250ميلي‌متر است، تخريب جنگل به معناي فنا و نابودي كامل است، يعني حتي با صرف ميلياردها دلار هم امكان احياي جنگل وجود ندارد، چرا كه خاك آنقدر فقير و خشك است كه رويشگاه، توان بازسازي خود را ندارد. بر اين اساس حفظ و ارزش جنگل‌هاي ايراني• توراني به مراتب مهم‌تر از جنگل‌هاي شمال است.

 اما متاسفانه ما همواره برعكس عمل كرده‌ايم يعني منابع طبيعي و رسانه‌ها به اين موضوع توجه نداشته و در اولويت به جنگل‌هاي شمال پرداخته‌اند

نگاه دیگر

 از نگاه دیگر با آبگیری سد سیوند برای نخستین بار رودسیوند پارسال  در سیوند خشک شد و امسال نیز رود سیوند  خشک گردید که آسیبهای جبران ناپذیری به باغات سیوند وارد ساخت در حالی که آب بسیاری در پشت سد سیوند جمع شده است و مانع از جریان آب در بستر رودخانه می گردد. هدف سد سیوند آبیاری زمینهای دشت ارسنجان بوده است در حالی که زمینهای ارسنجان لم یزرع می باشد باغات و زمینهای سیوند را خشک می کنند تا در آینده آب به ارسنجان ببرند و زمینهایی که معلوم هم نیست جوابگوی کشاورزی باشد وارد چرخه کشاورزی گردد که این کار به هیچ وجه عاقلانه و منطقی نیست و مسئولین اداره آب مرودشت باید نسبت به تامین آب سیوند اقدام کنند این درحالی است که زمینها و باغهای سیوند از گذشته دارای حق آب از رود سیوند بوده اند حال گرفتن آب آنان و بردن به جایی دیگر خلاف شرع و قانون می باشد.

جدای این قضیه اداره آبیاری شهرستان مرودشت هرساله مبلغی را از باغداران و کشاورزان سیوندی به عنوان حق آبه دریافت می کند و نه تنها از تامین آب خودداری بلکه جلوی آبی که حق قانونی و تاریخی باغهای سیوند می باشد را نیز می گیرد.

 

پس اداره آبیاری شهرستان مرودشت موظف است که آب باغها و زمینهای سیوند را که از رود سیوند آبیاری می شوند تامین نماید و در غیر اینصورت  مردم سیوند باید با امضای طوماری از اداراه آبیاری شهرستان مرودشت شکایت کنند .

شما سیوندی گرامی نیز می توانید از راه فرستادن پیامک به شماره 09367117112 که متعلق به استانداری فارس می باشد از اداره آبیاری شهرستان مرودشت شکایت کنید توجه داشته باشید که میزان ارسال پیامک شکایت از این اداره در رسیدگی به موضوع و بازخواست اداره فوق بسیار موثر است پس هم اکنون با ارسال پیامک از اداره ذکر شده شکایت نمایید.

سیوندی، زبان یا گویش و یا لهجه

از حرکات دهان صدا و از صدا صوت پدیدار می شود و از هم چینی اصوات واژه و از واژگان  جمله و از جمله دستور زبان و صرف و نحو و .... که آنرا زبان گویند.زبان از گویش و لهجه مجزاست چرا که گویش و لهجه پیرو زبانی دیگر و درون زبانی دیگر استوار می گرند و خود به تنهایی دستور زبان و قاعده و صرف و نحو و اصول ندارد بلکه تابع زبانی دیگر است و در بستر آن زبان از قواعد آن بهره می جوید.

لهجه آن است که تنها هنگام ادای کلمه شکل آن فرق می کند و نوشتارش با زبانی که در بستر آن قرار گرفته یکی است و گویش اگرچه نوشتارش تغییرات جزیی دارد اما قواعد صرف افعال و...همان قواعد صرف افعال زبان بستر می باشد.

اگر چه برخی از روی غفلت و برخی از روی غرض سیوندی را گویش می نامند اما سیوندی در دسته بندی جهانی زبانی یک زبان مجزاست و در همه منابع لاتین از سیوندی به عنوان زبان و نه گویش و لهجه نام برده می شود.

سیوندی حتما زبان است زیرا:

سیوندی دارای فعل،قاعده، صرف و نحو مجزا و واژگان غنی و گسترده و واژه سازی مختص بخود است پس نامیدن این زبان به نام گویش کاری بسیار خنده دار است که کسانی که سیوندی را گویش و یا لهجه می نامند یا از روی عقده و کینه و دشمنی این کار را انجام می دهند و یا چیزی از زبانشناسی و زبان سیوندی نمی دانند در واقع تاکون کسی که سیوندی سخن می گوید را ندیده و سیوندی را نشنیده اند.

پس زبان سیوندی را پاس داریم

حتما با  سیوندی زبان دیگر سیوندی سخن بگوییم

حتما در هنگام سیوندی سخن گفتن از کلمات سیوندی کهن استفاده کنیم و واژگان فارسی را وارد زبان سیوندی نکنیم.

کوچه باغهای باستانی سیوند

آستان مبارک امامزاده ابراهیم علیه السلام سیوند

میلاد امام رضا علیه السلام بر همه شما خصوصا شما سیوندی زبانان عزیز مبارک باد

امامزاده ابراهیم علیه السام از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام در سیوند کنار رودخانه

علم سیوندی

جا دارد که علم سیوندی در میراث معنوی ایران ثبت شود

گردشگری مذهبی در سیوند و علم سیوندی باید اجرا گردد.

محرم امسال در سیوند باشید چه شما که سیوندی زبانید و چه شما که سیوندی زبان نیستید.

پل و خیابان شمس الدین قائد سیوندی

شمس الدين قائد سيوندي كه بود؟ سرلشكر و فرمانده دلاور سپاه صفوي و نادر شاه افشار كه پس از سقوط حكومت صفويه در خروج محمود افغان از ابران دلاوري هاي بسيارب از خود نشان داد.وي در اواخر حكومت نادر شاه مورد غضب شاه واقع گرديد و از آنجا كه در آن زمان سيوند شهري بزرگ و داراي سرداران و فرمانده هان نظامي بسياري بود نادر را به هراس انداخت و عزم بر نابودي سيوند گماشت.وشمس الدين قائد سيوندي را به همراه خاندانش از سيوند كه منطقه اي بسيار خوش آب وهوا بود و به نقطه اي بسيار بد آب و هوا در جنوب فارس (لارستان) تبعيد نمود.شمس الدين قائد سيوندي پس از مدتي به همراه خانواده اش به صورت عشايري زندگي كرد و سپس در منطقه اي ساكن شد كه آن را وراوي ناميدند.وراوي كه يك نام مركب سيوندي است متشكل از ور=كنار،بر ا =شناسه مونث بودن  وي=(درخت) بيد يعني كنار بيد كه پس از چند سال شخصي بنام عليخان از همان اهالي مسجد و حمام طاقي در كنار آن به سبك حمام ها و مسجدهاي سيوندي ساخت كه امروزه آن را بنام مسجد و حمام عليخاني مي شناسند.

اگر چه امروز مساجد و حمام هاي طاقي سيوند تخريب شده اما مي توان نمونه آن را در وراوي ديد.

پس نام گذاري پل و خيابان ورودي سيوند(از بزرگراه جديد شيراز-اصفهان) به نام سرلشكر دلير سپاه صفوي شمس الدين قائد سيوندي كاري بجاست كه بر شوكت و عظمت سيوند مي افزايد.

کتیبه پهلوی تنگ فشک سیوند

تنگ فشک سیوند در كنار جاده آسفالته سيوند بين تخت جمشيد و پاسارگاد قرار دارد.تخته سنگ بزرگي به ابعاد 3*4 متر و بلندي 80 سانتيمتر در تنگ خشك قرار دارد كه نبشته هايي به خط پهلوي كتابي و سطرهاي عمودي در سه طرف آن كنده شده است.هر سه نبشته آسيب ديده اند و تقريبا ناخوانا هستند. در حدود بيست متري سنگ نبشته دار در شيب رو به بالاي كوه حوض سنگي آسيب ديده اي به بزرگي 100*150 و عمق 50 سانتيمتر با تراشي خشن وجود دارد كه احتمالا يك گور بوده است.نبشته سوم متاسفانه قابل خواندن نيست. نبشته هاي اول و دوم مربوط به بخشيده شدن منطقه اي پر باغ از سوي كسي به نام فرخ پسر نرمان است

1. 

    

:ترجمه نبشته اول تنگ فشک سیوند 

1. فرخ بود نريمان فرمان
2. داد كه از اين
3. قنات و باغ و بوستان و خانه
4. فراز به دهيد و بوي
5. گل......
6. كه ..... به كسي
7. از......
8. كردن،اگر مرد
9. ....سال3.......
10. ............
11. ماه سپندارمذ .....
12. .....خور....به......
13. ....به ....وخانه
14. .....باغ.......
15. .....بود.....
16. ........
17. ايشان.......
18. پسر خويش

 

:ترجمه نبشته اول تنگ فشک سیوند

1. اين قنات و باغ
2. (و بوستان و رز(تاكستان
3. و گل و درخت و خانه را
4. فرخ بود نريمان
5. به افزودگي ، كه از
6. دارايي خويش بود
7. فرمود دادن

 

تغییر شکل واژگان با توجه به قرارگیری در جمله در زبان سیوندی (قاعده وقف)

 

یکی از ویژگی های زبان سیوندی تغییر شکل واژگان با توجه به قرارگیری در جمله است به عبارت دیگر در درون جمله برخی مصوت ها از کلمات  حذف می شوند در حالی که اگر در همین کلمه به تنهایی و یا در پایان جمله آورده شود مصوت پایانیش حذف نمی شود

برای نمونه صامت n

اگر واژه مختوم به n  در پایان جمله یا به تنهایی قرار گیرد وقف صورت می گیرد و n پایانی تلفظ می شود اما در میان جمله صامت n  تلفظ نمی گردد و از واژه حذف می شود. مثال:

تُؤِساءن

تُؤِساء کِ گِناء شیٍ

کِی شیٍ؟ تُؤِساءن

 

واءراءن

واءراء واءگُر,

واءگُر, واءراءن

 

یکی از موارد مهم در زبان سیوندی و هر زبانی دیگر بکارگیری درست واژگان و رعایت و یادگیری قواعد صرف و نحو می باشد بخصوص برای کسانی که برای نخستین بار سیوندی سخن می گویند.

ژست روشنفکری عامل تخریب تاریخ و هویت سیوند

بی شک کم نیستند افرادی که ادعاهای زیادی دارند اما هیچ توانایی ندارند و بسیارند افرادی که بسیار حرف می زنند اما هیچ چیز نمی دانند و چه بسا افرادی که خود را برتر از مردم می دانند و ژست روشنفکری می گیرند اما به تعبیر آقای دکتر احمدی نژاد به اندازه یک بزغاله هم نمی فهمند

بله مقاله پیشروی همین است افرادی که ژست روشنفکری می گیرند اما اندازه یک بزغاله هم نمی فهمند....

این افراد که علاقه بسیاری به مطرح شدن و خود نمایی دارند سعی می کنند با ژست روشنفکری خود را برتر از دیگران معرفی کنند و همه افکار و کردار دیگران را اشتباه دانسته و به تمسخر بگیرند و خود را صاحب نظر در هر کاری می بینند و در همه ضمینه ها اظهار نظر می کنند  اصولا وجود چنین افرادی در جامعه مهم نیست آنچه مهم است این افراد نباید قدرت را در دست بگیرند زیرا با قدرت یافتن بنای تخریب و نابودی در پیش می گیرند  به چند نمونه از قدرت گرفتن این افراد و در نتیجه نابودی فرهنگ و تمدن در سیوند اشاره می کنیم

حمام طاقی سیوند

قدمت این حمام به بیش دویست سال پیش یعنی پس از مهاجرت سیوندیان از "د,کاءن," باز می گشت متاسفانه این حمام توسط آدم هایی که ژست روشنفکری می گیرند و فکر می کنند بیش از مردم می دانند تخریب و بر روی آن خانه بهداشت ساخته شد  با این تعبیر که نیازی به خرید و تهیه زمین برای خانه بهداشت نمی باشد.که اگر این حمام اکنون پای برجا بود و تیشه افراد نادان پر ادعا به آن نخورده بود در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بود.

تلگرافخانه سیوند

عمارتی بسیار با شکوه که با توجه به معماری اروپایی آن به کلاه فرنگی شهرت داشت و یکی از قدیمی ترین تلگرافخانه های ایران بود که قدمت ساختمان اداری آن به پیش از جنگ جهانی اول و حدود صدو پنجاه سال پیش باز می گشت متاسفانه با ساخت ساختمان جدیدد این اداره به ساختمان جدید منتقل و افرادی که ادعا می کنند همه چیز میدانند به بهانه کهنه بودن و وجود  مار در این امارت اقدام به تخریب آن نمودند.که اگر این بنا نیز ویران نشده بود اکنون مورد ثبت و نگهداری میراث فرهنگی قرار می گرفت.

چنار کهن سال مسجد جامع سیوند

این چنار کهن سال هم از اره افرادی که ادعاهای بسیار دارند در امان نماند و درخت کهن سال بریده شد که اکنون با شناسنامه دار شدن درختان کهن سال این درخت هم اگر اره افرادی که اندازه یک بزغاله نمی فهمند اما ژست روشنفکری می گیرند به آن نمی رسید اکنون سیوند هم صاحب یک درخت کهن سال شناسنامه  دار بود.

گورستان زمان قاجار سیوند

این گورستان هم در سالهای اخیر تخریب و جای آن صاف گردید و سنگ قبرهای تاریخی آن از بین رفت و زمین آن برای ورزشگاه انتخاب شد که پس از سالها هنوز ورزشگاه تکمیل نشده است.

باغ تاریخی امتیاز

این باغ که دارای آب نما ها و ساختمانهای بسیار زیبا و کهن بود بر خلاف موارد ذکر شده در بالا نه توسط افراد به اصطلاح روشنفکر بلکه توسط یک سرمایدار که صاحب کارخانه به یک  به زور خریداری و با تصرف کوچه بین باغ و کارخانه باغ تاریخی امتیاز ویران شد و امروز تنها بخشی از آن باقی مانده است که باید حفظ و نگهداری شود.

کوچه باغهای باستانی سیوند

این کوچه باغها قربانی هم اکنون این افرادی است که فکر می کنند بسیار می دانند افرادی که خود را برتر از دیگران می دانند و برای گذشتگان و تاریخ  و...هیچ ارزشی قائل نیستند و تنها نگاه مادی به همه چیز دارند  و همه چیز را در پول می بینند و هیچ لذتی از زیبایی و طبیعت و تاریخ نمی برند.

آنچه مسلم است امروز باید ایستاد و نگذاشت چنین افرادی قدرت گیرند و برای مطرح کردن خود تاریخ را به یغما برند.

 

زووآن ئ سیوندی  دو ساله شد

تنگه بلاغی سیوند

 

در جنوب غربی جلگه پاسارگاد تنگه ی دراز و گودی است به نام تنگه ی بلاغی سیوند که محل رفت و آمد چارپایان و دام های طوایف باصری ٬ کرد شولی ٬ فارسی ٬ عبدالیوسفی و عرب می باشد .چون این تنگه کوتاهترین راه بین قادر آباد و سیوند است٬ ایالات نامبرده هنگام کوچ به ییلاق و همچنین برگشت از ییلاق از این راه می گذرند.
درازای تنگه حدود ۱۲ کیلومتر و عرض آن ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر می باشد ولی این پهنا قابل عبور نیست زیرا رودخانه  سیوند و درختان انبوه و جنگلی اطراف رود عبور را مشکل کرده و تنها از کمر کوه  که دارای راه باریکی است می توان گذشت .گذرگاه تنگه پس از گذشتن از پوزه های سنگ بر ٬ تیرانداز ٬ پوزه سرخ به دشت گسترده ای به نام دشت بلاغی می رسد.
در آغاز تنگه در دامنه کوه راه باریکی به پهنای ۵/۱ متر و به درازای حدود ۲۰۰متر در سنگ کوه تراشیده شده که جالب و حائز اهمیت است و آثار آن می رساند که مربوط به دورانهای خیلی دور می باشد .برحسب نیاز به رفت و آمد بسیار ٬ دیوار گذرگاه سنگی را از بالا تراش داده ودر بعضی جاها از یک متر تا ده متر پهنا داده اند . در وسط تنگه پایه های پلی دیده می شود که برای گذشتن از این سوی آب به سوی دیگر در قدیم الایام ساخته بودند. و بنا به مرسوم بودن پیشه تجارت که در زبان سیوندی به آن "چاءرواءداءریٍ" می گویند بسیار مورد استفاده سیوندیان قرار می گرفته و بارها توسط سیوندی زبانها تعمیر  و گسترش پیدا می کرده است.
تنگه ی بلاغی سیوند به موازات تنگه ی سعادت آباد قرارگرفته ولی همانقدر که تنگه ی سعادت آباد خشک می باشد این تنگه با صفا و پر درخت است و بدون شک در دوران شاهنشاهی هخامنشی و قرنها پس از آن راه مواصلاتی تخت جمشید و نقش رستم و استخر به پاسارگاد از همین طریق بوده و از این شهر به سوی هگمتانه میرفتند.
از سیوند تا پاسارگاد از راه تنگه ی بلاغی کمتر از ۳۰ کیلومتر راه است .در حالیکه از راه فعلی و سعادت آباد حدود ۵۰ کیلومتر فاصله است .

بلاغی واژه ای است ترکی به معنای چشمه که بدلیل وجود رود سیوند و چشمه سارهای که از کف رودخانه می جوشد.

 

تنگه بلاغی مکانی است باستانی و مهم ، دلایلی را  که میراث فرهنگی در اینباره ذکر می کند  منطقی می باشد. می داینم که در گذشته های دور ساختن جاده و راه کاری بسیار دشوار بوده است . از آنجا که راه شاهی در این منطقه ساخته شده است ، خود این موضوع به اهمیت این منطقه افزوده است و بیانگر این موضوع می باشد که بی شک در دوران باستان این منطقه بسیار مهم بوده است و یا افراد مهمی در آن زیست می کرده اند.

همچنین عنوان می سازند که اطلاعات ما در مورد دروه هخامنشیان تنها درباره نحوه اداره سرزمین پهناور ایران و امپراتوری آن دوره است و از نحوه زندگی مردم عادی اطلاعات کافی در دسترس نیست ، اما در این منطقه که بر اساس حدس ها و گمانه زنی های باستانشناسی ، تمدنی از دوران هخامنشی در آن وجود دارد می توان زاویه ای از زندگی مردم عادی در آن دوران را با مطالعه و کاوش در این منطقه روشن ساخت.

علاوه بر اثار باستانی دوران هخامنشی ، آثاری از سایر دورانها و همچنین دوران قدیمی تر از تمدن هخامنشی در این منطقه کشف شده که اهمیت آنرا دو چندان کرده است.

تنگه بلاغي سیوند در میان رشته کوههای سیوند و  ميان سه كوه بلاغي بزرگ در شمال، بلاغي كوچك در جنوب و كوه كوچكتر در شرق محصور شده است. كاوش‌هاي هيات‌هاي مشترك باستان‌شناسي ايران، آلمان، انگلستان، فرانسه، ايتاليا، آمريكا و ژاپن كه از سال 1383 در اين منطقه آغاز شد، نشان داد كه 130 محوطه يا اثر باستاني در تنگه بلاغي وجود دارد كه مهم‌ترين آنها به شرح ذيل مي‌باشند:
1ـ تپه رحمت‌آباد: اين تپه كه در دهانه تنگه بلاغي و پشت سد سيوند قرار گرفته داراي آثاري از دو مرحله استقراري متعلق به دوره پيش از تاريخ و تاريخي است. در استقرار پيش از تاريخي محوطه آثار كوره‌هاي صنعتي سفالگري به دست آمده و در استقرار دوره تاريخي نيز يك سازه، خشتي سكو مانند شناسايي شده است. باستان‌شناسان تپه رحمت‌آباد را از نظر شواهد معماري و وجود ابزارهاي مختلف «بسيار غني» توصيف كرده‌اند.
2ـ محوطه‌هاي موسوم به محوطه 91 و 119 كه به ترتيب در بخش غربي دره بلاغي و در غرب رود پلوار جاي گرفته‌اند. اين دو اطلاعات قابل توجهي از هزاره‌هاي چهارم و پنجم پيش از ميلاد به دست مي‌دهند و آثاري از قبيل كوره سفال‌پزي و اجاق در آنها كشف شده است.
3ـ محوطه‌هاي شماره 46، 50، 82، 84 و 122 كه در همه آنها به جز محوطه 122 شواهد فعاليت‌هاي صنعتي براي استحصال آهن مشاهده شده است. اين محوطه‌ها به دوره‌ اسلامي تعلق دارند. محوطه 84 متعلق به اوايل دوره اسلامي و محوطه 82 مربوط به عصر صفوي است. محوطه 122 از چهار محوطه ديگر قديمي‌تر است و گورستاني متعلق به دوره ساسانيان را در خود جاي داده است.
4ـ محوطه‌هاي شماره 76 و 77؛ در محوطه 76 چهار مرحله معماري مشاهده شده كه سه لايه زيرين آن متعلق به دوره هخامنشي و لايه زبرين مربوط به پس از اين دوره است. محوطه 77 نيز يك محوطه هخامنشي است اما روي آن گورستاني از دوره اسلامی قرار دارد.
5ـ دو غار باستاني كه با شماره‌هاي 75 و 135 نامگذاري شده‌اند.
غار شماره 75 موسوم به «اشكفت‌ حاجي بهرامي» بر دامنه جنوبي كوه بلاغي بزرگ قرار دارد و جهت دهانه آن به سمت جنوب غربي يعني مقابل تاسيسات سد سيوند است و محوطه 130 نيز يك پناهگاه صخره‌اي به‌شمار مي‌رود كه در دو كيلومتري جنوب شرقي محوطه 75 بر دامنه جنوبي كوه بلاغي بزرگ جاي گرفته است. در اين دو محوطه آثار دوره انتقالي از عصر فراپارينه سنگي به نوسنگي كشف شده و بخشي از جاده‌ شاهي دوره هخامنشي، كانال‌هاي آب و ديوارهاي دفاعي نيز شناسايي شده است.
6ـ محوطه‌هاي شماره 57، 85 و 88؛ اين محوطه‌ها آثاري از سه دوره هخامنشي، ساساني و صفوي را عرضه مي‌كنند. آثار هخامنشي كه از همه‌ قديمي‌تر است شامل ديواره سنگي جاده شاهي و بقاياي يك كوشك با پايه و شالي ستون‌هاي سنگي است. آثار دوره ساساني مربوط به بقاياي يك روستاي كوچك است و آثار دوره صفوي نيز گورستاني متعلق به دوره صفوي را شامل مي‌شود.
7ـ محوطه‌هاي شماره 64 و 92 با آثاري مربوط به يك استقرار دايمي از دوره ساساني و احتمال وجود استقرارهاي قديمي‌تر متعلق به دوره هخامنشي

سد سیوند

 

 نام سد : سيوند

رودخانه : سيوند

محل سد : شمال شرقی سیوند (استان فارس)

نزديكترين شهر : سیوند

نام حوضه آبريز اصلي: مركزي

نام حوضه آبريز فرعي : بختگان - مهارلو

نوع سد : خاكي با هسته رسي

نوع سرريز : آزاد

(سالهاي ساختمان) تاريخ شروع  1373    تاريخ خاتمه  1385

طول تاج (متر) :  600

عرض در تاج (متر) : 10

عرض در پي (متر) : 311

ارتفاع از پي (متر)  :  57

ارتفاع از كف (متر) : 52

حجم مصالح مصرفي (متر مكعب) :  3500000

ظرفيت سرريز تخليه (متر مكعب در ثانيه)  : (P.M.F) 5600

گنجايش كل مخزن (ميليون متر مكعب) :   255

گنجايش مفيد مخزن (ميليون متر مكعب) : 142

حجم آب قابل تنظيم سالانه (ميليون متر مكعب) : 100

سطح زير كشت (هكتار ) :   10700

کارفرما : شرکت سهامی آب منطقه ای فارس ، بوشهر و کهگیلویه بویر احمد

طراح و برنامه ریز اصلی سد: شرکت مهندسین مشاور سکو

پیمانکار سد: ، شرکت عمرانی وصنعتی پارس گرما

 

سد سیوند در 95 كیلومتری شمال شیراز، 50 كیلومتری تخت‌جمشید و در حدود 17 كیلومتری پاسارگاد،‌ بر روی رودخانه سیوند و درون منطقه‌ای كه به تنگه بُلاغی سیوند معروف است، ساخته شده است.

تنگه‌ها معمولاً در جایی قرار می‌گیرند كه دو رشته كوه ابتدا به هم نزدیك و سپس از هم دور می‌شوند. از این‌ دور و نزدیك شدن شکلی شبیه به ساعت شنی به‌وجود می‌آید؛ در بخش‌های بالا و پایین تنگه مانند حباب‌های ساعت شنی دو دره وسیع قرار می‌گیرند كه ”دشت“ خوانده می‌شوند و كمرگاه ساعت شنی همان مکانی است كه ”تنگه“ نام دارد. تنگه بلاغی در دل رشته‌كوه‌های زاگرس در استان فارس هم، چنین وضعیتی دارد؛

فاصله دهانه سد سیوند تا آثار و سازه‌های اصلی دشت مرغاب (پاسارگاد) نزدیك به 17 كیلومتر و بنا به نظر كارشناسان دولتی، خط پایان آب‌گیری دریاچه پشت آن ـ كه رو به دشت مرغاب دارد ـ نزدیك به 7 یا 9 كیلومتر است در حالی كه بنا به نظر پاره‌ای دیگر از كارشناسان در صورتی كه سد با كل ظرفیت آب‌گیری شود دریاچه‌ای كه پشت آن به‌وجود می‌آید در نزدیكی 4 كیلومتری آرامگاه كورش می‌ایستد.

سد سیوند از نوع خاكی ـ با هسته رُسی ـ است و با توجه به فرازپی‌هایی كه در آن قرار است ساخته شود عمر مفیدی نزدیك به 50 سال برای آن عنوان شده است, اما به دلیل این‌كه این سد در مسیر سیلاب‌هاست و در نتیجه رسوب آن بسیار بالا خواهد بود، ممكن است عمر مفید آن كمتر شود.

سد دارای سه دریچه زیرین، میانی و زبرین است كه در ایران به علت عدم توانایی در رسوب‌گیری به سرعت دریچه زیرین از سوددهی می‌افتد و بیشتر از دو دریچه دیگر برای هدایت آب سد استفاده می‌شود.

کوچه باغهای باستانی سیوند در آستانه نابودی

دیوارهای بلوکی هزاران سال تمدن سیوندی را نابود می کند بشتابید اگر خون سیوندی در رگهای شماست

به داد سه هزار سال تمدن سیوندی برسیم

مطلبی از روزنامه همشهری در مورد کاروانسرای سیوند بر روی آدرس زیزر کلیک کنید

http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=87535

صنایع دستی سیوند

کیٍلیءل داءن

اگر به در های کوچه باغهای تاریخی سیوند بنگرید می بینید که در سمت راست درها یک سوراخ مشاهده می گردد درون این سوراخ شی چوبی  قرار دارد که "کیٍلیءل داءن" نامیده می گردد.

"کیٍلیءل داءن" از کنده درخت تهیه می گردد که با تراشیدن آن و ایجاد شیارهایی در آن به گونه ای ماهارانه یک قفل می سازند این قفل شامل یک کلید چوبی که در سیوندی به "کیٍلیءل" می گویند.هر "کیٍلیءل" تنها به یک "کیٍلیءل داءن" یعنی همان "کیٍلیءل داءن" که برای آن ساخته شده است می خورد.

"کیٍلیءل داءن"به نوعی صنایع دستی کهن سیوند نیز محسوب می گردد اما امروزه همانند دیوارهای تاریخی کوچه باغها مورد بی مهری قرار گرفته است که امید می رود با ثبت کوچه باغهای سیوند در فهرست آثارملی کشور "کیٍلیءل داءن" نیز حفظ گردد.

سجاده بافی

سجاده بافی در سیوند بنابر سفارش پیامبر صلوات الله علیه و آله وسلم با پشم شتر انجام می گیرد از آنجا که سیوند در نقطه ای سردسیر واقع است پس محیطی هم برای پرورش شتر نمی تواند باشد. از دو راه تماس مردم سیوند با شتر میسر بود یکی رمه شترهای خوانیین که از سیوند عبور می کردند که از آنجایی که مردم سیوند و کلا مسلمانان  اعتقاد عمیقی بر پاک بودن سجاده داشتند و اموال خوانیین را زیاد حلال و پاک نمی دانستند پس از این راه پشم مورد نیاز برای سجاده بافی را تهیه نمی کردند راه دوم تجار  و چاروادارانی بودند که برای تجارت به گرمسیرها می رفتند که پشم سجاده بافی مردم سیوند از این راه تامین می گشت.

یکی از کاربردهای مهم سجاده پشم شتری در سیوند جهیزیه عروس می باشد مردم سیوند پیش از ازدواج دخترشان سجاده را با پشم شتر می بافند و همراه قران کریم در جهزیه می نهند.که در گذشته قرآن ها هم با توجه به اینکه قرآن نویسی در سیوند بسیار رونق داشته خطی و دست نویس بوده اند.

گیٍر,چیٍنیٍ

"گیٍر," صنایع دستی کهن سیوند است بافته شده از شاخه و برگ درخت "اَلوءک/بادام کوهی" که در زبان سیوندی به این درخت "شَئرَک" می گویند می باشد.به این هنر در زیانی سیوندی"گیٍر,چیٍنیٍ" و به کسی که دست به این کار دارد "گیٍر,چیٍ" یا "گیٍر,چیٍن" می گویند.

برجسته ترین گونه این صنایع دستی "گیٍر,وَرپوٍشیٍ"است که برای نگهداری نان محلی درست می شود"گیٍر,وَرپوٍشیٍ" از یک استوانه به بلندی   متر و قطر 50تا 60 سانتی متر تشکیل می شود.

گونه دیگر این صنایع دستی "سُپ" نامیده می شود "سُپ" نیز از یک گردی(دایره) میان گود به قطر60 تا 70 سانتی متر پدید یافته است که برای آب زدن و نم کردن نان محلی استفاده می شود.

از دیگر گونه های کوچکتر هنر "گیٍر,چیٍنیٍ" می توان به "گیٍر, چَن پَشیءنیٍ" برای نگهداری سوزن و نخ را نام برد.

گونه ساده هنر "گیٍر,چیٍنیٍ" نیز "گیٍر,/سبد" نام دارد برای موارد گوناگون بکار گرفته می گردد.

"جَفَن" و "آءسَک"

"جَفَن" واژه ای است سیوندی که به هاونی که از سنگ ساخته می شود می گویند و "آءسَک" نیز واژه سیوندی دیگری است در معنای آسیاب کوچک که به آسیابهای سنگی که در خانه ها استفاده می گردد اطلاق می شود.

 "آءسَک" بیشتر برای لپه کردن نخود و خرد کردن چیزهای دیگر استفاده می شود و از "جَفَن" برای کوبیدن و تکه تکه کردن گوشت همچنین پودر کردن خشکبار استفاده می گردد.

"جَفَن" از تراشیده شدن و بیرون آوردن یک گود از یک سنگ تشکیل می شود که گاهی این گود درون یک سنگ بزرگ تراشیده می شود که دیگر امکان جابجایی آن وجود ندارد. "آءسَک" هم از دو سنگ دایره ای هم اندازه که یکی بر روی دیگری سوار و با حرکت دست سنگ بالایی بر روی سنگ پایین به چرخش درآورده می گردد و غله از سوراخی که در سنگ بالا درآورده شده است به میانه دو سنگ می افتد و با لغزش دو سنگ پوست غله جدا شده و یا دو نیم می شود و ا ز کناره های دو سنگ بیرون می آید.

 

 

باحفظ و نگهداری و ترویج  این گونه کهن از صنایع دستی سیوند برای آیندگان و فرزندانمان میراث پرافتخار گذشته را چون گنجی گران بها  به آنان هدیه دهیم تا آنان نیز چون ما وارثان بزرگ گنج نیاکانشان باشند

واکاوی تخریب کوچه باغهای باستانی سیوند

 

از عوامل تخریب و تهدید کننده کوچه باغهای تاریخی سیوند می توان به چند عامل اصلی اشاره کرد.

 

فروش باغ به غریبه ها

این هم عاملی بود که اگر چه به همین سالهای اخیر بر می گردد اما به سرعت موجب تخریب کوچه باغها شد.غریبه هایی که هنگامی از کنار میوه فروشی ها می گذشتند و قیمتهای بالا را بر روی میوه ها می دیدند با یک حساب سرانگشتی حساب می کردند که هزارمتر باغ در هر سال دهها میلیون محصول می دهد به فکر خرید باغ می افتادند غافل از اینکه نصف قیمتی که در میوه فروشی میوه فروخته می شود از باغدار خریده نمی شود غافل تر آنکه باغ نیاز به آبیاری،هرس،پاکنی(شخم)،سم پاشی،بیرون آوردن و بریدن علفهای هرز و.... دارد.

خب پس از خرید باغ متوجه می شدند که آن حسابی که کردند اکنون جواب نمی دهد پس چه می کردند می گفتند که باغ محصول زیادی داشته که دزدیده شده پس دیوار کهن را تخریب و یک دیوار بلوکی می گذاریم تا کسی دزدی نکند پس از دیوار بلوکی بازهم به آن برآورد اولیه نمی رسند اینبار یکی را استخدام می کنند تا کار باغ را انجام دهد توجه داشته باشید که از نگاه آنان باغ دو روز بیشتر در سال نیاز به کار ندارد،پس از اینکارهم باز به حساب اولیه نمی رسنذد اینبار آستین ها را بالا می زنند تا خودشان کار باغ را انجام دهند اما تنها با یک بار آب دادن باغ برای همیشه از اینکار منصرف می شود و اکنون چه می گویند آری درست حدس زدید می گویند:ما باغ را برای تفریح می خواهیم نه برای درآمد پس باغ به حال خود برای همیشه رها می شود و باغ پاتوقی می شود برای انواع انحرافات و فسادهای اخلاقی صاحبان غریبه آن  .آیا این درست است که منابع مملکت را اینگونه هدر داد؟آیا در کشور چین هم کسی جرات چنین کاری دارد؟

فروش باغ به غریبه که نتیجه فرهنگ فسادی بود که در دولت اصلاحات بر کشور حاکم شد کاری که در شمال ایران موجب تخریب منابع کشور گردیده است آنچه مسلم است باغ باید ازان باغبان باشد و باغبان هم اهل همان مکان تا هم کشاورزی حفظ شود و هم فرهنگ آن منطقه و هم از فسادهای اخلاقی جلوگیری شود.

احداث جاده در پیچ سیوند

این جاده که شاهکار دولت اصلاحات بود که از حدود دوازده سال پیش با سفر خاتمی به فارس کلنگ آن زده شد و هنوز هم تکمیل نشده است از میان باغهای سیوند عبور کرد و باغهای بسیاری را هم تخریب کرد جالب آنکه با احداث جاده جدید شیراز اصفهان این جاده کارایی خود را از دست داد و جاده که غیر کارشناسی احداث شده بود به حال خود رها شد و تنها موجب تخریب کوچه باغهای تاریخی سیوند شد.

بی توجهی مسئولین

بی توجهی مسئولین نسبت به ارزش و قدمت کوچه باغهای باستانی سیوند غمی است بسیار  دردناک که بسیاری از مسئولین اصلا درکی از ارزش این کوچه باغها ندارند در حالی که اگر یک دیوار چینه ای در اروپا بود یک منبع درآمد توریستی محسوب می شد. حال عدم تلاش در جهت ثبت کوچه باغها در فهرست آثار ملی ایران توسط مسئولان اداره میراث فرهنگی و گردشگری مرودشت و عدم معرفی توسط ارگانهای استانی مانند شبکه فارس و...و عدم درک از سوی مسئولان محلی مانند شورای اسلامی سیوند و شهرداری و...این عامل را مهمتر از دیگر عوامل جلوه می دهد.همچنین عدم یک روزنامه و یا نشریه در سیوند و یا در استان برای انتشار ارزش و قدمت این کوچه باغها و همچنین انتقاد از مسئولان در امر کوتاهی نسبت به کوچه باغهای باستانی سیوند هم به وخامت اوضاع می افزوده است.

ورود تراکتر و ماشین به کوچه باغها

احداث جاده جدید شیراز اصفهان باعث شده تا غریبه ها به راحتی با ماشین به کوچه باغها تردد کنند با توجه به اینکه بسیاری از کوچه باغها ظرفیت عبور ماشین را ندارند که این عامل موجب برخورد ماشینها به پرچینها و تخریب آنها می شوند .همچنین در سالهای اخیر تردد تراکتورهای حمل شن که از بستر رودخانه اقدام به حمل شن می کنند علاوه بر تخریب زیست بوم رود سیوند موجب تخریب کوچه باغهای تاریخی سیوند و دیوارهای آن شده است.

تخریب توسط خود سیوندی ها

در سالهای اخیر هم عدم درک تعداد اندکی از سیوندیان از اهمیت دیوارهای تاریخی باغهای  سیوند و مهاجرت برخی سیوندیان به شهرهای بزرگ و عدم آشنایی نسل جوانشان با چینه و پرچین و.... و تنبل شدن در اثر زندگی یارانه ای هم یکی دیگر از عوامل تخریب است که این عامل به نظر می رسد از همه عوامل دیگر خطرناک باشد. توجه داشته باشید که همه سیوندیان دیوارهای تاریخی کوچه باغها را همچون نیاکان و حتی جان خویش پاس می دارند حتی سیوندیانی که بیرون از سیوند زندگی می کنند تنها انگشت شماری از سیوندیان از این حقیقت بزرگ غافل اند.

ورود غریبه ها به کوچه باغها

ورود غریبه ها که در سالهای اخیر به کوچه باغها موجب تخریب و آتش گرفتن جنگلها و پرچینهای باغها شده است و هم چنین رها ساختن زباله های شیمیایی در کوچه باغها و انداختن پرچینها و دیوارهای باغها نیز از آثار ورود غریبه ها به کوچه باغهای باستانی سیوند می باشد.